حاجی علی‌اکبری, کاوه. (1392). راهکارهای مؤثر بر افزایش هویت، نظارت و امنیت اجتماعی در نوسازی بافت‌های فرسوده شهری. مجله علمی-ترویجی منظر, 5(25), 54-58.
کاوه حاجی علی‌اکبری. "راهکارهای مؤثر بر افزایش هویت، نظارت و امنیت اجتماعی در نوسازی بافت‌های فرسوده شهری". مجله علمی-ترویجی منظر, 5, 25, 1392, 54-58.
حاجی علی‌اکبری, کاوه. (1392). 'راهکارهای مؤثر بر افزایش هویت، نظارت و امنیت اجتماعی در نوسازی بافت‌های فرسوده شهری', مجله علمی-ترویجی منظر, 5(25), pp. 54-58.
حاجی علی‌اکبری, کاوه. راهکارهای مؤثر بر افزایش هویت، نظارت و امنیت اجتماعی در نوسازی بافت‌های فرسوده شهری. مجله علمی-ترویجی منظر, 1392; 5(25): 54-58.
راهکارهای مؤثر بر افزایش هویت، نظارت و امنیت اجتماعی در نوسازی بافت‌های فرسوده شهری
مداخله دربافت‌های فرسوده شهری در ایران با رویکرد کاهش آسیب‌پذیری در مقابل مخاطرات طبیعی برنامه‌ریزی شده است؛ بر‌همین اساس شاخصهای شناسایی این محدوده‌ها مبتنی بر ویژگی‌های کالبدی است و اقدامات نیز با محوریت تخریب و نوسازی توسط مردم و حمایت دولت و شهرداری‌ها صورت می‌گیرد. براساس رویکردهای موجود برنامه‌ریزی و اجرا، حداقل دو تغییر در شرایط موجود انتظار می‌رود : بهبود شرایط مسکن و تأمین خدمات مورد نیاز. با توجه به غلبه سکونت در وضع موجود، برنامه‌های نوسازی مسکن دارای دامنه و ابعاد گسترده‌تری است. در خصوص ساخت مسکن نیز با وجود امکان به کارگیری رویکردهای مختلف در افزایش ایمنی مسکن در مقابل زلزله (بهسازی، مقاوم‌سازی و ...)، روش تخریب و نوسازی مجدد از شرایط مهیاتر و حمایت‌های مشخصی در قوانین و ضوابط برخوردار است.
تخریب و ساخت مجدد مسکن در بافت‌های فرسوده با انگیزه‌های اقتصادی صورت گرفته و منجر به ایجاد واحدهای مسکونی جدید می‌شود. همچنین ضوابط طرح‌های شهری نیز، تغییراتی را در سایر شرایط از قبیل عرض گذر ایجاد می‌کند. در نتیجه این احتمال وجود دارد که در اثر نوسازی، شاخص‌هایی همچون هویت، نظارت و امنیت دستخوش تغییر شود. این نوشتار در جستجوی پاسخ به این سؤال است که آیا می‌توان با به کارگیری روش‌ها و ضوابطی، سطح شاخصهای اجتماعی را در فرایند نوسازی بهبود بخشید؟
مشارکت به معنای سهیم شدن ذی‌نفعان در فرایند برنامه‌ریزی و اقدام است. از آنجا که نوسازی توسط مالکان و با مشارکت سرمایه‌گذاران و سازندگان خصوصی صورت می‌گیرد و دولت و شهرداری‌ها از طریق سیاست‌های تشویقی از این فرایند حمایت می‌‌کنند، در فرایند ساخت مسکن این موضوع به عنوان عامل ثابت در نظر گرفته می‌شود.
هویت به مفهوم امکان بازشناسی یک مکان از مکان‌های دیگر و در قالب هویت فردی و اجتماعی قابل تبیین است. در بافت‌های فرسوده، برخی فعالیت‌های اجتماعی در سطح واحدهای همسایگی و محله صورت می‌گیرد و هویت خاصی را ایجاد می‌کند. این فعالیت‌ها در فضاهای نیمه‌‌عمومی و نیمه‌خصوصی همچون کوچه و حیاط اتفاق می‌افتد. در فرایند نوسازی به دلیل از بین رفتن حیاط و تبدیل الگوی سکونت مستقل به آپارتمان‌نشینی و همچنین تعریض گذر و حضور بیشتر خودرو و کاهش ارتباط آن با پیاده، فعالیت‌های هویت‌بخش نیازمند بستر جدیدی برای تداوم است.
نظارت اجتماعی منجر به حق استفاده آزادانه و امکان تغییر در فضا می‌شود. در بافت‌های فرسوده به دلیل سلسله‌مراتب قوی در فضاهای عمومی، امکان نظارت اجتماعی بیشتری وجود دارد. همچنین به خاطر انسجام گروه‌های ساکن، نظارت بر رفتار، شکل قوی‌تری دارد.
شاخصهای متعددی برای سنجش امنیت در فضای شهری وجود دارد. می‌توان به مواردی همچون چشمان خیابان، اختلاط کاربری‌ها و فضاهای پویا اشاره کرد. همچنین امنیت ناشی از نبود مخاطرات طبیعی نیز قابل اشاره است که در بافت‌های فرسوده در سطح بسیار پایینی قرار دارد.
در فرایند نوسازی (تخریب و نوسازی توسط ساکنان)، امنیت ناشی از نبود تهدیدات محیطی افزایش پیدا کرده و مشارکت ساکنان سبب حفظ و ارتقای شاخصهای نظارت اجتماعی می‌شود. پیش‌بینی فضاهای باز همگانی به عنوان بستر تعامل اجتماعی می‌تواند هویت، نظارت و امنیت بافت را افزایش دهد. تقویت نهادهای محلی نیز باعث افزایش نظارت اجتماعی می‌شود.
Necessary Policies to Improve Social Factors (Identity, Control and Safety) in Decay areas renovation
نویسندگان [English]
Kaveh Haji Ali Akbari
چکیده [English]
Decay areas in Iran have been defined with the factor of vulnerability against natural disasters (especially earthquake). So, executive strategies in these patterns are based on decreasing natural threats. In result, residential areas, as the settlement of 15% of urban population of the country, are the aim of plans and implementations. Because of numerous limitations on using various ways, destructing and rebuilding (renovation) is the common method and owners of current houses and private sector, with the financial support by national and local government, are the executers of renovation (a participatory method); recent rules support this strategy on renovation of decay areas. This approach should improve habitation circumstances and local services. Financial incentives are the main catalyst of renovation; so, renovation results in more residential units to provide necessary profit. In addition, master and detailed plan of cities enforce parcels to give a part of their area to widen narrow alleys. These changes can impact some social factors such as identity, control, and safety. So, the aim of this paper is to find some solutions to keep and increase mentioned factors. Participation means giving necessary role to all stakeholders in the planning and implementing process. As mentioned, in renovation process inhabitants and private builders are main actors and government prepares necessary supports (such as loan). So, participation is a fix factor in the essay. Identity defines the possibility of identifying a place from other places and is divided to personal and social identity. In distressed areas some social activities generate specific identity in neighborhood. Those activities are done in semi-private and semi-public spaces (such as alley and yard). During renovation, living type changes from personal house to apartment. Also, with widening alley, role of this place changes from pedestrian-base path to car-base way. So, special functions need a new context to remain. Social control leads to a certain level of freedom in obtaining, using, and changing public space. In deteriorated areas, because of strong hierarchy of public spaces, inhabitants have more possibility to control their neighborhood. Also, because of alike social groups, control on behavior is stronger. There are many factors to measure safety in urban space. Some factors are street-eyes, mixed-functions, and dynamic spaces. Also, safety of not-existing natural threats can be mentioned which is on a low level. On renovation process (with participatory methods) natural threats decrease and participation of inhabitants results in keeping and improving social control. In addition, locating public spaces in neighborhood (as a context of social interaction) can increase identity, control, and safety. Empowering local institutes (NGO’s) can improve social capital.
ابتدای صفحه