کوهستان البرز در طرح جامع تهران

نوع مقاله : مقالۀ ترویجی

نویسنده

گروه معماری منظر پژوهشکده نظر و دانشگاه ژنو.

چکیده

کوه‭ ‬در‭ ‬تمدن‌ها‭ ‬و‭ ‬آیین‌های‭ ‬باستانی‭ ‬نقشی‭ ‬مهم‭ ‬داشته‭ ‬و‭ ‬همواره‭ ‬مورداحترام‭ ‬مردم‭ ‬بوده‭ ‬است‭ ‬اما‭ ‬در‭ ‬ایران‭ ‬به‭ ‬لحاظ‭ ‬جغرافیای‭ ‬خاص‭ ‬آن‭ ‬از‭ ‬اهمیت‭ ‬بیشتری‭ ‬برخوردار‭ ‬است‭. ‬اهمیت‭ ‬کوه‭ ‬در‭ ‬گذشته‭ ‬تا‭ ‬جایی‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬تمدن‌هایی‭ ‬چون‭ ‬سومری‌ها‭ ‬و‭ ‬عیلامی‌ها،‭ ‬عبادتگاه‌های‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬مانند‭ ‬زیگورات‭ ‬چغازنبیل‭ ‬به‭ ‬شکل‭ ‬کوه‭ ‬می‌ساختند‭. ‬کوه‌های‭ ‬البرز‭ ‬به‌عنوان‭ ‬مهم‌ترین‭ ‬و‭ ‬مرتفع‌ترین‭ ‬کوه‌های‭ ‬ایران‭ ‬در‭ ‬شمال‭ ‬شهر‭ ‬تهران‭ ‬واقع‌شده‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬کوه‌ها‭ ‬علاوه‭ ‬بر‭ ‬اینکه‭ ‬یک‭ ‬عنصر‭ ‬مهم‭ ‬طبیعی‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬محدوده‭ ‬و‭ ‬حریم‭ ‬شهر‭ ‬تهران‭ ‬را‭ ‬مشخص‭ ‬می‌کند،‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬عوامل‭ ‬اصلی‭ ‬هویت‌بخش‭ ‬شهر‭ ‬تهران‭ ‬نیز‭ ‬به‭ ‬شمار‭ ‬می‌رود‭. ‬در‭ ‬حال‭ ‬حاضر‭ ‬نگاه‭ ‬کالبدی‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬کوه‌ها‭ ‬سبب‭ ‬شده‭ ‬تا‭ ‬رابطه‭ ‬میان‭ ‬شهر‭ ‬و‭ ‬کوه‭ ‬رابطه‭ ‬مطلوبی‭ ‬نباشد‭ ‬اما‭ ‬کوه‭ ‬البرز‭ ‬به‌عنوان‭ ‬مهم‌ترین‭ ‬لبه‭ ‬شهری‭ ‬تهران‭ ‬ماهیتاً‭ ‬می‌تواند‭ ‬نقش‭ ‬به‭ ‬سزایی‭ ‬در‭ ‬هویت‌بخشی‭ ‬و‭ ‬ایجاد‭ ‬رابطه‭ ‬مطلوب‭ ‬با‭ ‬شهر‭ ‬تهران‭ ‬داشته‭ ‬باشد‭. ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬اهمیت‭ ‬این‭ ‬کوه‌ها‭ ‬و‭ ‬تأثیر‭ ‬گسترده‭ ‬آن‭ ‬بر‭ ‬شهر،‭ ‬هدف‭ ‬این‭ ‬مقاله‭ ‬ارزیابی‭ ‬جایگاه‭ ‬این‭ ‬کوه‌ها‭ ‬در‭ ‬برنامه‌ریزی‭ ‬شهر‭ ‬تهران‭ ‬بوده‭ ‬و‭ ‬بررسی‌ها‭ ‬از‭ ‬سند‭ ‬اصلی‭ ‬طرح‭ ‬جامع‭ ‬شهر‭ ‬تهران‭ ‬مصوب‭ ‬1386‭ ‬صورت‭ ‬گرفته‭ ‬و‭ ‬روش‭ ‬پژوهش‭ ‬از‭ ‬نوع‭ ‬کیفی‭ ‬و‭ ‬بررسی‭ ‬مطالعه‭ ‬موردی‭ ‬است‭.‬

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Alborz Mountain in the comprehensive plan of Tehran

نویسنده [English]

  • Babak Dariush
چکیده [English]

Mountains have played a prominent role in ancient civilizations and rituals and have always been admired by people but they deserve more attention in Iran due to a topography specific to this country. They were of considerable importance to such an extent that civilizations such as Elamite and Sumerian built their ziggurats resembling a mountain like Chogha Zanbil. Albourz as the most magnificent and highest mountain range is located in the north of Tehran. Being a vital natural element determining the limits of Tehran, these mountains are regarded as one of the factors constructing the identity of the city. Today, a merely physical consideration of these mountains has caused that there is not a good relationship between the city and the mountains, but these mountains as the most important urban edge of Tehran naturally can play a key role in identity construction and development of a good relationship with the city. With regard to the importance of Albourz and its massive impact on the city, the present article aimed to examine the role of these mountains within the urban planning of Tehran through the main document of the comprehensive plan adopted in 2007. The day has been collected based on qualitative research and the case study. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Albourz
  • Mountain
  • Tehran
  • the Comprehensive Plan of Tehran
الیاده، میرچا. (1375). دین‌پژوهی. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی. تهران : پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
حجتی، ریحانه. (1393). طبیعت در منظر شهری تهران؛ گزارش کارگاه پدیدارشناسی منظر، کوه و هویت. مجله منظر 6(28) : 66-67.
بی نا. (1370). اوستا (به گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه)، جلد اول. تهران : انتشارات مروارید.
پورداوود، ابراهیم. (1312). یسنا (جزئی از نامه مینوی اوستا) جلد 1. بمبئی : انتشارات انجمن زرتشتیان ایرانی بمبئی و ایران لیگ.
جوادی، شهره. (1386). اماکن مقدس در ارتباط با طبیعت (آب، درخت و کوه). مجله باغ نظر 4(8) : 12-22.
دادگی، فرنبق. (1369). بندهشن. تهران : انتشارات توس.
رضی، هاشم. (1346). فرهنگ اعلام اوستا. تهران : انتشارات فروهر.
عفیفی، رحیم. (1374). اساطیر و فرهنگ ایرانی در نوشته‌های پهلوی. تهران : انتشارات توس.
قرشی، امان‌الله. (1389). آب و کوه در اساطیر هند و ایرانی. تهران : انتشارات هرمس.
محصل، راشد و بهنام فر، محمد و همکاران.(1391). تجلی کوه در ایران باستان و نگاهی به جلوه‌های آن در ادب فارسی. مجله مطالعات ایرانی ۱۱(۲۱) : ۱۱۹-۱۴۶.
موسوی، سید رسول. (1388). تصاویر بلاغی خورشید در شاهنامه و بازتاب اسطوره مهر در آن. فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی 5 (14) : 112-128.
موسوی، سید کاظم و خسروی، اشرف. (1387). پیوند خرد و اسطوره در داستان زال. پژوهشـنامه علوم انسـانی (58) : 08 1 ـ 95.
مهندسین مشاور بوم سازگاران. (1386). طرح جامع شهر تهران، طرح راهبردی-ساختاری توسعه و عمران شهر تهران، سند اصلی. تهران : وزارت راه و شهرسازی.
هینلز، جان راسل. (1386). شناخت اساطیر ایران. ترجمه ژاله آموزگار و احمد ّ تفضلى. تهران : نشر چشمه.
یاراحمدی، سمانه. (1389). بررسی نقش لبه‌ها در تحقق اهداف منظر. مجله منظر 2(11) : 30-38.
Carolin, V. (2015). Ritual, remembrance and war: social memory at tyne cot. Journal of Annals of Tourism Research, 54: 16-29.
Bell, C. (2009). Ritual, Perspectives and dimensions. Oxford: Oxford University Press.
http://rahianenoor.com/. (Accessed 20 March 201t6).