پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
درآمد / منظر ایرانی: پاییز، راوی اجتماع
5
5
FA
سید امیر
منصوری
0000-0002-2865-6859
استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
amansoor@ut.ac.ir
1. پاییز ایران یگانه است زیرا در جانب خود، تابستان و زمستانی را دارد که به کلی منظر دیگری دارند؛ تابستان، سبز و خرم و زمستان، عریان و سوزنده. به مصداق "تعرف الاشیاء باضدادها" پاییز، هویتی ویژه مییابد که با اهل نظر حکایتهای بسیار میکند. گوناگونی رنگها در باغ خزانکرده حکایت از کاشت متنوع درختان مثمر دارد؛ درختانی که رنگ و دوره خزان آنها با یکدیگر متفاوت است. این منظره، برآمده از اقتصاد و سنت باغداری ایرانیان، از آن حکایت میکند که باغ به عنوان سازمانی اقتصادی، نیازهای مختلف خانواده را تأمین میکند، کشت تکمحصولی هنوز رواج ندارد و اقتصاد شهر بر مدار خودکفایی حداکثری خانوارها استوار است. از این رو صاحب این باغ برای خود از درختان سیب، گردو، هلو، انار و... هریک چند نهال میکارد تا نیازهای خانوادهاش را تأمین کند. این دانایی، از چگونگی ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه حکایت دارد. حصار باغ، که در برابر وسعت کم آن بسیار ستبر و گرانقیمت مینماید، عنصری جدی و اساسی در این منظر است که با سنگهایی به رنگ محیط، اندود گل و شاخههای متراکم و تیز بسیار خودنمایی میکند. دیوار باغ که استاد «پیرنیا» حافظ آن میداند در برابر هجوم بیابان و رنه په شه (Rene Pecher) به عنوان ساتر باغ و مانع چشمزخم اغیار، در اینجا نقشی سهگانه دارد؛ شاخههای لبة آن از نقش امنیتی سنگهای پای آن، که سدی در برابر هجوم علفها هستند از نقش حفاظتی، و بلندی آن از نقش معنایی آن، که مانع رشک حسودان بیرون به نعمتهای درون است، حکایت میکند. بدین ترتیب، دیوار باغ عنصری اقلیمی، کارکردی و فرهنگی شمرده میشود؛ و پاسخ فرهنگ ایران است به نیازهای سهگانه مذکور. از این رو در کنار سایر عناصر محیط زندگی ایرانیان، بخشی از منظر ایرانی را میسازد. «آیدا آل هاشمی» در شکار زیبای خود از منظر روستای «طار» در نزدیکی «نطنز»، نمونهای کامل از این تعریف منظر، که محصول تعامل انسان با محیط و جامعه با تاریخ است را به نمایش میگذارد. 2. در نوزدهمین جشنواره مطبوعات ایران که آبانماه 91 در تهران برگزار شد، غرفه مجله منظر و باغ نظر به عنوان برترین غرفه انتخاب شد. اگرچه محل غرفه در بدترین نقطه نمایشگاه تخصیص داده شده بود، اما استفاده از دو نماد منظر ایرانی شامل حوض آب و گلدانهای شمعدانی توانست این مقام را برای بچههای پژوهشکده، که زحمت زیادی برای برپایی نمایشگاه متحمل شدند، به ارمغان آورد. بیش از یک هزار نفر در کنار آن حوض ایستادند و عکس یادگاری گرفتند (www.nazaronline.ir). غرض، بیان این رویداد نیست، بلکه توجه دادن به قدرت و جذابیت نمادهای منظر ایرانی در خاطره جمعی و زیباییشناسی ایرانیان است که در میان طرحهای پرخرج ناشرین ثروتمند این طرح ساده و کوچک، با اقبالی عمومی به عنوان زیباترین برگزیده شد.
-
http://www.manzar-sj.com/article_2225.html
http://www.manzar-sj.com/article_2225_f896581347addbb81bc6da11881a8d81.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
تفسیر منظرین: رمزگشایی از محوطههای تاریخی؛ کشف ساختار فضایی و منظرین مجموعه پاسارگاد
6
11
FA
محمدرضا
مهربانیگلزار
پژوهشگر دکتری معماری دانشگاه پلیتکنیک نانسی
mehrabani777@yahoo.com
پاسارگاد در نگاه اول، دشتی است که چند بنای منفرد را در خود جای داده است بدون آنکه ارتباط معناداری با یکدیگر داشته باشند؛ آثار بناهایی پراکنده در دشت که به سختی میتوان علت مکانیابی و احداث آنها را حدس زد. بازدیدکنندگان با دیدن وضعیت امروزی آن، هیچ تصوری از گذشته آن به دست نمیآورند. آیا این همه ماجراست؟ آیا در زمان هخامنشیان نیز پاسارگاد به عنوان مقر حکومتی_ آیینی کورش به همین شکل بوده است؟ این بناها چه نسبتی با یکدیگر دارند؟ از سوی دیگر، امروزه پوهشگران پاسارگاد را به عنوان اولین باغ ایرانی و الگوی باغهای پسین میدانند اما پرسش اینجاست این باغ چگونه بوده است؟ آیا باغی هندسی و منظم بوده یا یک باغ ارگانیک و نامنظم؟ تحلیلهای منظرین با تکیه بر اسناد تاریخی و باستانشناسی با حاکی از آن است که کلیه بناهای دشت پاسارگاد در یک ساختار منظم فضایی احداث شدهاند و باغی وسیع بر کلیه عناصر احاطه داشته است. «باغ شاهی» تنها بخش کوچکی از این مجموعه وسیع بوده و به بیان دیگر در پاسارگاد با یک طرح «باغ در باغ» روبهرو هستیم. این نوشتار پس از تحلیل مجموعه پاسارگاد براساس اسناد تاریخی (متون تاریخی و یافتههای باستانشناسی) از منظر سومی که «رویکرد منظر» است به بررسی این مجموعه میپردازد و با توجه به سبک باغسازی ایرانی، سعی در واکاوی و کشف ساختار فضایی و منظرین مجموعه باغهای پاسارگاد دارد.
باغهای پاسارگاد,باغ شاهی,تفسیر منظرین,ساختار فضایی,نظم هندسی
http://www.manzar-sj.com/article_2226.html
http://www.manzar-sj.com/article_2226_a58943e87952bac3072d52834367a6cf.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
CPUL، منظر شهری همیشه مثمر؛ رویکردی نوین به تلفیق زراعت و شهر
12
17
FA
کاترین
بون
معمار، سخنران دانشکده معماری دانشگاه برایتون
office@bohnandviljoen.co.uk
آندره
ویلجوئن
معمار، سخنران دانشکده معماری دانشگاه برایتون
اگرچه مفهوم منظر شهری همیشه مثمر بر روی الگوی شهری اروپایی متمرکز است، اما براساس یک تجربه بینالمللی شکل گرفته و دستاوردهای آن قابل قیاس و نیز سازگار با دیگر الگوهای شهری است. این منظر با ارایه راهکاری منسجم به، زیربنای پایداری شهری جدید را خلق کرده و به بازتعریف کاربرد فضاهای باز شهری میپردازد. مقاله حاضر کشاورزی شهری را به عنوان یکی از اصلیترین مؤلفههای منظر شهری پایا مورد توجه قرار داده و به بررسی نقش منظر حاصلخیز در بستر طراحی منظر شهری همیشه مثمر میپردازد. امروز نمایشگاههای بینالمللی و انتشارات زیادی این موضوع را مورد توجه قرار دادهاند. همچنین این مقاله تغییر قابل توجه کشاورزی شهری را از یک موضوع حاشیهای به موضوعی اصلی در معماری و شهرسازی معاصر دنبال میکند. این نوشتار اذعان میکند توجه کافی به کشاورزی شهری باعث میشود طراحی منظر حاصلخیز اساس سیاستهای توسعه پایهریزی شود که حمایت از فعالیتهای آن نیازمند اقدامات انتظامی، ضربتی و ماهرانهای است تا بتواند از تمامی پتانسیلهای کانسپتهایی منظر شهری همیشه مثمر برای ساختن زیربنای ضروری درون شهرهای پایدار آینده به درستی استفاده کند.
CPUL,منظر شهری همیشه مثمر,منظر حاصلخیز,طراحی شهری پایدار,کشاورزی شهری
http://www.manzar-sj.com/article_2227.html
http://www.manzar-sj.com/article_2227_29658e7f9f52b8b72e51090501554d8b.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
شبکه مثمر شهری؛ راهکاری برای دستیابی به توسعه پایدار
18
23
FA
مهدی
شیبانی
استاد گروه معماری منظر، دانشگاه شهیدبهشتی
m-sheibani@cc.sbu.ac.ir
ساناز
چمنآرا
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه شهیدبهشتی تهران
nina.ghazanfarian@gmail.com
سالهاست که تحقق آرمان پایداری یکی از مهمترین دغدغههای بسیاری از حوزههای دانش بشری بهشمار میرود. در همین راستا چنانکه رویکردهای تخصصی برنامهریزی و طراحی شهری به مفهوم پایداری و جنبههای آن بیتوجه باشد، در زمان فشارهای فزاینده جمعیتی بر منابع طبیعی تجدیدپذیر یا تجدیدناپذیر و فرآیندهای بومشناسی و روند گرمشدن محیط زمین از معنای چندانی برخوردار نخواهد بود. بر این اساس در این پژوهش، موضوع "مناظر شهری پایدار" با ویژگیهای چندعملکردی و کیفیتگرا، در نیل به پایداری مد نظر قرار میگیرد. در روند توسعه مفهوم منظر شهری کیفیتگرا به نظر میرسد بازگرداندن اسطوره ثمردهی به منظر شهری با "افزودن زیرساختهای سبز جدید به شهرهای در حال توسعه" منجر به حیات و پویایی شهرها شود. ثمردهی به عنوان یکی از زمینههای دستیابی به توسعه پایدار شهرهاتداعیکننده طراحی فضاهای باز شهری به عنوان سیستم فضاهای باز چندمنظورهاست. پرسش اصلی در این پژوهش، "چرایی حضور و تلفیق گیاهان مثمر در بستر فضاهای باز عمومی شهری و نقش آنها در توسعه پایدار شهرها" است. به نظر میرسد با توجه به رویکردهای کنونی موجود در ارتباط با موضوع این پژوهش، حضور گیاهان مثمر در شهر به عنوان عامل یکپارچهساز توسعه شهرها، پاسخی به چالشهای به وجود آمده در رابطه با شهرهای بزرگ فردا خواهد بود. روش کار بر مطالعه اسناد و دیدگاههای نوین در توسعه کیفی فضاهای باز شهری استوار است. براساس هدف تعیین شده، شهرهای موفق به عنوان نمونه موردی در امر تلفیق مناظر شهری و مناظر روستایی بررسی میشوند، تا بدین ترتیب بتوان به مبنایی کاربردی در ایجاد منظر مثمر شهر تهران دست یافت.
پایداری,منظر چندمنظوره,شبکه مثمر شهری,کشاورزی و باغداری شهری
http://www.manzar-sj.com/article_2228.html
http://www.manzar-sj.com/article_2228_a23fdb58d23c78fdf76c902b60fc0507.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
درخت در شهر تونس؛ فرضیههایی از مفهوم فضای جمعی
24
29
FA
مریم
بالنور عزوز
پژوهشگر دکتری مدرسه عالی ملی منظر ورسای و انستیتو عالی گیاهشناسی شاوت ماریم، سوس، تونس
myriambennour@yahoo.com
پییر
دونادیو
استاد مدرسه عالی ملی منظر ورسای
p.donadieu@versailles.ecole-paysage.fr
تا قبل از ورود استعمار در سال ۱۸۸۱، کشور تونس اساساً بر کشاورزی استوار بود. علیرغم یکجانشین شدن زودهنگام جمعیت کوچنشین، مراکز شهری نسبتاً مهم، به استثنای پایتخت یعنی شهر تونس، نادر بودند. شهر تونس که با الگوی شهرهای عربی سرزمینهای مغربی ساخته شده بود، همزمان مرکز مذهبی، سیاسی و اقتصادی (خصوصاً تجاری) کشور به شمار میآمد و تحت فرمان «بی»<sup>1</sup>بود. شهر از طریق دروازهها به جهات اصلی گشوده میشد و ارتباط آن را با مزارع وسیع کشت مرکبات و زیتون نیز برقرار میکرد. در آن زمان کشاورزی و تجارت بنیان زندگی شهروندان بود. به این صورت، ساکنان شهر تونس تجربه عملی و اقتصادی ویژهای از درختان داشتند. در مقابل، این عنصر طبیعی در فرهنگ سنتی فضای جمعی غیبت کامل داشت و تسلط فعالیتهای اقتصادی و مذهبی در این فضا دیده میشد. در فضای خصوصی خانه شهروند تونسی، پیش از دوران استعمار، ارتباط متفاوتی با درخت برقرار بود. این رابطه هرچند نیمه پنهان و ساده اما از آنجایی که یکی از اجزای تخیل جمعی (مشترک) شهروندان به شمار میآمد، از اهمیت خاصی برخوردار بود. با استعمار، الگوی شهر مستعمره فرانسه، با نوع جدیدی از ارزشهای زیباشناسانه و اقتصادی روبرو شد که با رویکردهای «مدینه<sup>2</sup>» در تضاد بود. آنچه در ادامه خواهد آمد بررسی تحول مفهوم فضای جمعی در شهر تونس در دوران پیش از استعمار (اواخر قرن ۱۹) تا امروز با تکیه بر زمانهای کلیدی روند تحول است. از این رو، برآن شدیم تا ارتباط درخت با شهر را در این زمانها بررسی کنیم؛ آنجاکه درختی که ابتدا عنصر فضاهای خصوصی بود (آن زمان که فضای جمعی بسیار محدود بود)، تا جایی که این عنصر طبیعی با آغاز دوران استعمار، تحمیل کاربریهای جدیدی را در فضای مشترک برخود دید و به شهروندان تصور و رابطه جدیدی را از فضای جمعی ارایه داد. استعمار با تغییر نگاه شهروندان موجب تحول عمیقی در مفهوم فضای جمعی شد.
تونس,مفهوم فضای جمعی,درخت,شهر اروپایی شده
http://www.manzar-sj.com/article_2229.html
http://www.manzar-sj.com/article_2229_69442cc902cd0c0c42a053ab191eb646.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
فرخ صبوری : سمفونی ایران و چین در باغ
30
31
FA
گزارش : زهره
شیرازی
کارشناس ارشد معماری منظر
zohreshirazii@yahoo.com
http://www.manzar-sj.com/article_2230.html
http://www.manzar-sj.com/article_2230_573e219db782e6a099bc735d535fd008.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
راتیش ناندا : بازآفرینی منظر فرهنگی
32
32
FA
گزارش : آرمان
میناتور سجادی
کارشناس ارشد
arman_miniator@yahoo.com
http://www.manzar-sj.com/article_2231.html
http://www.manzar-sj.com/article_2231_8436293c547f7ca851806924be52b63a.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
فرزانه اعظم لطفی : توحید و هندوئیسم
33
33
FA
گزارش : سیما
کواکبی
کارشناس ارشد پژوهش هنر
http://www.manzar-sj.com/article_2232.html
http://www.manzar-sj.com/article_2232_204bcea4b97aa4537457202e1aa59068.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
راهبردهایی برای مدیریت نماهای شهری
34
39
FA
سید امیر
منصوری
0000-0002-2865-6859
استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
amansoor@ut.ac.ir
http://www.manzar-sj.com/article_2245.html
http://www.manzar-sj.com/article_2245_d2ba292700873d9afc243aac7f568d44.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
تأثیر سیاست تجمیع بر سیمای شهر
40
43
FA
کیوان
خلیجی
کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات
k.khaliji@gmail.com
صاحبنظران حوزه شهر، شکلگیری سیمای کنونی شهرها را معلول تأثیرگذاری غیرمستقیم عوامل گوناگون اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، طبیعی، اقلیمی و زیست محیطی دانستهاند. این در حالی که قوانین، مقررات و سیاستهای اجرایی مدیریت شهری که عموماً در قالب دستورالعملها و ضوابط نمود پیدا میکند به صورت مستقیم و با سرعت بیشتری سیمای شهرها را شکل داده و تغییر میدهند. یکی از این ضوابط و سیاستهای اجرایی تجمیع<sup>1</sup> است که با تغییر ریخت شهری بر سیمای شهر تأثیر گذارده است.
رشد سریع مهاجرت به تهران در دهه 40 و توسعه بدون برنامه، شرایط جدیدی را در ریخت شناسی شهر تهران رقم زد. تفکیک خرد زمینهای زراعی و بایر که در حاشیه شهرها قرار میگرفتند، بافتهای ریز دانه را در جای جای این شهر تولید کرد و منجر به توسعه افقی بیش از اندازه شهر شد.
این مسئله در دهههای بعد با افزایش بیشتر جمعیت شهر (رشد تقاضا) و موانع توسعه شهر تهران (کمبود زیرساختها و تأسیسات شهری) و لزوم توجه به توسعه درونزا به عنوان یکی از چالشهای مدیریت شهری مطرح شد.
در برابر این چالش بود که تجمیع به عنوان یکی از ابزارهای اصلی مدیریت توسعه زمینهای شهری به طور وسیع توصیه و به کار گرفته شد. قوانین مختلف، مشوقهای فراوان و فعالیتهای گستردهای توسط مجلس، دولت و شهرداریها به منظور تبدیل سیاست تجمیع به رفتار غالب در ساخت و ساز بافتهای ریزدانه مطرح شد.
اما سؤال اینجاست آیا این سیاست، جوابگوی تمام ابعاد توسعه شهرهاست؟ یا تنها به دنبال پاسخگویی به نیاز مسکن و افزایش کیفیت منزل مسکونی است؟ سیاستها و قوانین ترغیب کننده تجمیع تا چه اندازه به کیفیت محیط زندگی در شهرها پرداخته است؟ آیا مسئله سیمای شهری هیچگاه به عنوان دغدغه این قوانین و سیاستها مورد توجه بوده است؟
در این راه ابتدا دلایل ترویج ابزار تجمیع تبیین و سپس ضمن تشریح جایگاه تجمیع در سیاستهای توسعه شهری به بررسی دلایل عدم کارایی آن در حوزه سیمای شهری پرداخته خواهد شد.
تجمیع,پلاکهای ریزدانه,سیمای شهر,فرم بافت,قطعه
http://www.manzar-sj.com/article_2233.html
http://www.manzar-sj.com/article_2233_ff16a25a2fe3ecd5f55eae5c2f90164b.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
زندگی امروز، گمشدۀ توسعه شهری چین؛ از ویترینسازی عهد عتیق تا فانتزیهای قرن 21 بر نمای شهر
44
49
FA
سارا
ردایی
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران
Sara.radaei@yahoo.com
نرگس
قیمامانی
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران
n.ghayem.amani@gmail.com
با روند پرشتاب توسعه اقتصادی چین، چهار برابر شدن نرخ رشد این کشور در طول دو دهة اول قرن 21 و روند رو به رشد جهانیشدن، اجرای برنامههای توسعهای گوناگون و عظیم در شهرهای مختلف چین امری دور از ذهن نیست. پکن و شانگهای از جمله شهرهایی هستند که با برخورداری از درهای اقتصادی باز و ارتباط با دنیای پیرامون قبل از سایر شهرهای چین جهانیشدن را تجربه کردند. در مسیر توسعه با بهرهگیری از قانون عدم مالکیت شخصی، چهرة شانگهای به عنوان شهر تجاری و یکی از سه قطب اقتصادی دنیا و پکن به عنوان شهری توریستی، تاریخی و یکی از قدیمیترین پایتختهای جهان، متحول شد.<br /> در این توسعه شتابزده دو رویکرد نسبتاً افراطی بر برنامههای توسعه شهرهای چین حاکم است؛ گاه اخذ رویکرد بینالمللی که در آن بلوارهای وسیع، برجها و مجتمعها جایگزین بناهای ویرانشده میشوند و گاه رویکرد تاریخی اساس کار میشود. در هر حال هر دو منعکسکننده تصویر چین قرن 21 هستند. بسیاری از پروژههای حاضر چین تقلیدی سطحی و ارزان از معماری گذشته یا شیفتگی به رویکردهای بینالمللی است که سبب از دست رفتن تاریخ اکنون در شانگهای تجاری و پکن تاریخی شده است. دو منطقه «کیانمن» در شهر پکن و «پودونگ» در شهر شانگهای نمونه بارزی از توسعههای شهری اخیر کشور چین است. اتخاذ دو رویکرد مختلف به شکلدهی سیمای آنها نتایج متفاوت از درک و ذهنیت مخاطب را القا میکند.<br /> در این تحقیق با معرفی دو رویکرد تاریخگرا و بینالمللی در دو نمونه کیانمن و پودونگ، نتایج تصمیمات مدیریت شهری در شکل دادن به نمای شهر مطابق با اهداف هویتی، کاربردی و زیباشناسی منظر شهری بررسی میشود.
نمای شهری,خیابان کیانمن پکن,رویکرد تاریخگرا,رویکرد بینالمللی,منطقه پودونگ شانگهای
http://www.manzar-sj.com/article_2234.html
http://www.manzar-sj.com/article_2234_426e3a8de682a66a7c507d57bfd726f7.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
سیمای دستوری؛ "شهر سفید"، هویت جدید عشقآباد
50
55
FA
رضا
کسروی
کارشناس ارشد معماری، دانشگاه تهران
Kasravi_r@yahoo.com
دولت ترکمنستان در پی استقلال این کشور از شوروی سابق در راستای ارایۀ هویت جدید از این کشور بر پایۀ قومیت و فرهنگ ترکمن در منظر جهانی، اقدام به ساخت و الحاق بخشی جدید به عشقآباد کرده است. تدوین چشمانداز جدید برای عشقآباد مقدمۀ ساخت "شهر سفید" است. شهر سفید، نماد ایدهآلهای دولت در خصوص عشقآباد جدید است و در این میان سیمای شهر، به وسیلهای برای ابراز وجود دولت تبدیل میشود. محصول نهایی، شهریست که علیرغم تلاش دولت برای نمایش تمایز شهر جدید و شهر ایدئولوژیک شوروی از یک سو و تفاوت با فرهنگ معماری بستر تاریخی، شهریست دستوری که به مانند سلف خود یکنواخت است و سیمای شهری در آن به حد نماسازی تنزل یافته است.
شهر سفید,نمای دستوری,هویت جدید,عشقآباد
http://www.manzar-sj.com/article_2235.html
http://www.manzar-sj.com/article_2235_a37eca31a5dc5e2f48557f93d7804d7c.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
از گذر تا خیابان؛ نوسازی محدوده «ریکه» پاریس با رویکرد سیمای خیابان
56
61
FA
محمد
آتشینبار
0009-0003-1843-4069
پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشگاه تهران.
atashinbar@ut.ac.ir
خیابان اصلیترین عنصر ساختاری شهر در شکلدادن به نما و سیمای شهر و در نتیجه شکل دادن به ذهنیت و درک شهروندان از منظر شهر است. از همین روست که به عنوان بستر مهمترین طرحهای شهری نیز مورد توجه خاص قرار دارد. خیابان فلاندر (L’avenue de Flandre) در منطقه 19 پاریس نیز از این قاعده مستثنی نبوده و حدود نیم قرن است که شاهد اجرای پروژههای شهری مختلف است. عامل مشخص کننده خیابان فلاندر از سایر خیابانهای پاریس، اقدامهای شهری جسورانه روی کالبد است که با یک نگاه ساده، تضاد آن با سیاستهای شهری کاملاً محافظه کارانه در پاریس قابل درک است.<br /> این نوشتار با بررسی اسناد شهری پاریس در شش دهه گذشته به تحلیل و ارزیابی اقدامات صورت گرفته در خیابان فلاندر با تکیه بر نحوۀ شکلگیری نمای این خیابان در دورههای مختلف و نتایج حاصل از رویکردهای اتخاذ شده در نوسازی آن میپردازد.
خیابان فلاندر,پاریس,نوسازی,تعریض خیابان
http://www.manzar-sj.com/article_2236.html
http://www.manzar-sj.com/article_2236_a59a21089d4b8aad13696c0d39ad38bc.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
رنگ، ابزار خلق منظر؛ طرح لاسوس برای نمای خیابانیِ یک مجتمع مسکونی
62
65
FA
سمانه
رحمدل
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران
Samaneh_rahmdel@yahoo.com
نمای خاکستری، بهجامانده از فرآیند مجتمعسازی برای طبقة متوسط جامعه، میراث ناخواستۀ مدرنیسم بر بدنة خیابانها است. یکنواختی و مشابهت نماهای بتنی، فضاهای همسان و کسلکنندهای را ایجاد کرده که هم بر سیما و نمای شهر تأثیر منفی دارد و هم مانع احساس تعلق ساکنین به محل زندگی خود میشود. این نماها به عنوان بخشی از یک معماری با ساختار و شکل از پیش تعیینشده از ظرفیتهای محدودی جهت مداخله و نوسازی برخوردار است.<br /> مجتمع مسکونی باتیژ در شهر اوکانژ نمونهای از این مجتمعهاست که تأثیر منفی فضای آن بر نمای شهر و ساکنین مجتمع، شهرداری را به بازنگری در فضای باز مجتمع و نمایی که برای شهر رقم زده بود، واداشت. "برنارد لاسوس"، معمار منظر فرانسوی طراحی و اجرای پروژة بازسازی نمای مجموعه را بر عهده داشت.<br /> لاسوس پیش از ورود به عرصة منظر سالها به عنوان نقاش شناخته میشد و فضاسازی مبتنی بر رنگآمیزی و استعارههای هنری مجازی از راهبردهای اصلی وی در طراحی منظر به شمار میرود. در پروژة بازسازی نمای مجموعه مسکونی باتیژ، لاسوس از مجاز و استعاره در قالب نقاشی بر دیوارهای مجتمع بهره میگیرد و با تأثیرپذیری از زمینة فرهنگی- مکانیِ مجموعه و درگیر کردنِ کانسپت طرح با عناصر عینی- ذهنی محیط، توانسته نقاشی دیواری را از چارچوب هنری غیراجتماعی خارج کرده و ضمن آفرینش فضایی مطلوب برای ساکنان، هویتی نوین و توأم با خوانایی به خیابان ببخشد. اهمیت پروژه در آن است که چالش یک معمار منظر- نقاش امتزاج این دو هنر و خلق فضایی شهری در قالب نقاشی دیواری است. در این نوشتار، رویکرد سوررئال لاسوس برای پاسخ به بحران عدم تعلق خاطر- ناشی از نماسازی یکنواخت- و دستاورد این رویکرد در قالب آفرینش باغ- شهر خیالی مورد بررسی قرار میگیرد.
برنارد لاسوس,هویت,نمای رنگی,نقاشی دیواری,سوررئالیسم
http://www.manzar-sj.com/article_2237.html
http://www.manzar-sj.com/article_2237_ad469aba9fda0e76c967c4cd245d0c18.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
سیمای ارتباطی؛ نمای مدیا در میدان بزرگ شهر
66
69
FA
مریم
آزموده
پژوهشگر دکتری معماری، دانشگاه تهران.
m.azmudeh@gmail.com
امروز ابزارها و رویکردهای نوینی با تکیه بر تکنولوژیها و نظریات روز در شکل دادن به نمای شهر، دخیل است. نمای مدیا گروهی از نمای شهری است که با تکنولوژی روز دنیا و استفاده از سیستمهای دیجیتالی پوستهای مجازی را بر سطح نمای ساختمانها به وجود میآورد. در دهههای اخیر از تکنیک مدیا در شکل دادن به نمای شهرهای مختلف جهان استفاده شده است چنانکه در طول زمان تأثیرات قابل توجهی را نیز در دریافت ساکنین از نمای شهر ایجاد کرده است. این تکنیک در مقیاسهای متنوعی از یک ساختمان تا نمای یک خیابان و یا یک میدان شهری قابل اجراست. نوشتار حاضر با تشریح دو نمونه از نماهای مدیا در میدان تایمز نیویورک و طولانیترین آنها در جاکارتا به بررسی این تأثیرات میپردازد.
نمای شهری,نمای مدیا,تکنولوژی,میدان تایمز نیویورک,جاکارتا
http://www.manzar-sj.com/article_2238.html
http://www.manzar-sj.com/article_2238_dffb469f4e5ccda7a79ab10962fdba05.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
نماهای مصنوعی؛ ظرفیتهای هویتبخش در مدیریت سیمای شهرهای جدید
70
73
FA
حشمتاله
متدین
دکتری تاریخ معماری، استادیار دانشگاه تهران
hmotedayen@yahoo.com
ریحانه
حجتی
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران
Reyhane.hojjati@yahoo.com
از معضلات شهرهای جدید نداشتن هویت و عدم تعلق ساکنان به شهری است که در آن زندگی میکنند. از آنجا که شهرهای جدید معمولاً در زمینهای بایر و با یک طرح از پیش تهیه شده ساخته میشوند، عموماً شهرهایی بیروح هستند که مردم علاقهای به سکونت در آنها ندارند و حاصل، شهری میشود که ساکنان آن و حتی خود شهر نیز هویت خود را در کلان شهری که به آن وابستهاند میجویند. در حالی که با بهرهگیری از ظرفیتهای موجود بستر شهر در کنار مدیریت هوشمندانۀ نماهای شهری و توجه به نمادهای هویتبخش و افزایش تعلق شهروندان، میتوان معضلات ناشی از بیهویتی و خوابگاهی شدن شهرهای جدید را برطرف نمود. شهر جدید به علت خالی بودن از تصویرها و تصورات شهری، به مثابۀ یک کارگاه ساختمانی همیشه ناتمام است که این امر به احساس موقتی بودن ساکنان، بیش از پیش دامن میزند. در این میان مدیریت نما و سیمای شهری در شهرهای جدید نقش مهمی را در ایجاد تصویری مشخص از شهر ایفا میکند. این نوشتار بر آن است که با تحلیل نمای محور اصلی شهر جدید پردیس (خیابان ملاصدرا) به عنوان تأثیرگذارترین نما در شکل دادن به هویت و شخصیت برای این شهر، مؤلفههای شکلدهنده به آن را در ابعاد مختلف زیباشناسی، هویتی و کارکردی مورد بررسی قرار داده و امکانات و ظرفیتهای موجود در شکل دادن به نمای شهری پردیس را مورد توجه قرار دهد.
شهر جدید پردیس,خیابان اصلی شهر,نمای شهر,هویت شهری
http://www.manzar-sj.com/article_2239.html
http://www.manzar-sj.com/article_2239_b15b9313accba274e5d02edd39a9ef7d.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
برجها و نقاط عطف؛ نقش برج میلاد در نمای شهر تهران
74
77
FA
مهرداد
کریمیمشاور
استادیار گروه معماری، دانشگاه بوعلی سینا همدان
mkmoshaver1@gmail.com
حضور برج در شهرها از عوامل اصلی شکلگیری خط آسمان و سیلوئت شهر به شمار میرود. در خط آسمان یک شهر، برج به عنوان نقطه عطف واجد بار معنایی بوده و از اهمیت برخوردار است. نقش برجها در شهر را میتوان در ابعاد معنایی، زیباشناختی و بصری مورد بررسی قرار داد. علاوه بر ابعاد ذکرشده مقیاس تأثیرگذاری برجها نیز از موارد حائز اهمیت است، که در این نوشتار در دو مقیاس خرد و کلان به آن پرداخته میشود. در مقاله حاضر به ویژگیهای برج میلاد بر اساس چارچوب نظری مطرح شده و فارغ از بعد عملکردی برج، و در مقیاس کلان و تأثیرگذاری آن در نما و چشمانداز شهر تهران پرداخته شدهاست. در نهایت و بر اساس بررسیهای صورت گرفته در این نوشتار میتوان گفت برج میلاد به عنوان یک نشانۀ شهری نقش موفقی در شهر تهران ندارد.
برج,خط آسمان,بعد معنایی,بعد زیباشناختی,بعد بصری
http://www.manzar-sj.com/article_2240.html
http://www.manzar-sj.com/article_2240_3b4e78418ecadda58f528caef21514b0.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
منظر بزرگراه مدرس؛ تبیین عوامل و انگارههای طراحی
78
81
FA
غلامرضا
پاسبان حضرت
کارشناس ارشد معماری, مدیر بخش مطالعات و طراحی مهندسان مشاور بافتشهر
pasbanhazrat@yahoo.com
روند شکلگیری و توسعه ساختار شهر تهران بر پایه بزرگراههای شرقی ـ غربی و به ویژه شمالی_ جنوبی، بدنهها و جدارههای بزرگراههای درونشهری را به یکی از مهمترین مؤلفههای شکلدهندة منظر و سیمای شهر تهران تبدیل کرده است. بزرگراه مدرس از محورهای شمالی- جنوبی مهم تهران به عنوان اولین بزرگراه شهری که بدنههای آن طراحی و اجرا شده است، توانسته تصویر و نمایی متفاوت از شهر تهران را در امتداد این مسیر به شهروندان ارایه کند. منظرسازی جداره بزرگراه علاوه بر اینکه به لحاظ اکولوژیک، خرده اقلیمی (microclimate) متفاوت و مطبوع را در شهر تهران شکل داده است، به واسطۀ منظر سبز و متنوع توانسته است به یکی از شریانهای ماندگار در ذهن شهروندان تهرانی تبدیل شود. جداره بزرگراه مدرس با شیوهای متفاوت از نمونههای مشابه که جدارههای آنها را دیوارههای بتنی شکل داده است، با بهرهگیری از پتانسیلهای موجود در بستر طرح و استفاده از انواع گیاهان طراحی شده است به طوریکه جدارههای این بزرگراه با هدف تنظیم بدنه پرشیب و ساماندهی بافت پیرامون آن صورت گرفته است.
بزرگراه مدرس,تهران,باغراه شهری,بزرگراه درون شهری
http://www.manzar-sj.com/article_2241.html
http://www.manzar-sj.com/article_2241_c2c7715e29f1e43c25eb60a54a84f250.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
نمای سازمانی؛ ارزیابی نمای بزرگراه نواب
82
85
FA
سمانه
یاراحمدی
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران.
samaneh.yarahmadi@gmail.com
توسعه روزافزون و ناهمگون شهر تهران در دهههای اخیر، ساخت و سازهای جدید ساختاری را در شهر پدید آورده است که با ساختار طبیعی و تاریخی آن در موارد بسیاری تطبیق نداشته و شهری متضاد و گسسته را پدید آورده که هویت و خوانایی خود را از دست داده است. از این ساخت و سازهای جدید میتوان به شبکه بزرگراههای درونشهری و تودههای عظیم ساختمانی اشاره کرد. امروز بزرگراههای تهران از مهمترین عناصر استخوانبندی شهر در جهتدهی ذهنیت شهروندان از سیما و منظر شهر نقش بسزایی را ایفا میکنند و در واقع بخش مهمی از نمای شهری تهران امروز را تشکیل میدهد و درک شهروندان از شهر کنار این بزرگراه، شکل میگیرد. در تهران بزرگراههای شمالی- جنوبی و شرقی- غربی متعددی در محدودهها و مناطق مختلف شهر احداث شده است؛ عبور بزرگراهها از مناطق مسکونی، جدارههای مسکونی، که زمانی در مقیاس خرد تحلیل میشدند، را به نمای شهری و جدارههای درجه اول شهر تبدیل کرده است؛ جدارههایی که برخورد با آنها در چارچوب اهداف منظر شهری، مدیریت و برنامهریزی ویژهای میطلبد. بزرگراه نواب نمونهای بارز از شکلگیری جداره مسکونی در کنار بزرگراه است؛ جدارهای برنامهریزی شده که راه میان آن هم به لحاظ موقعیت اصلی شمالیـ جنوبی و هم به لحاظ مقیاس پروژه در شهر تهران، اهمیت ویژهای دارد.<br /> این نوشتار تلاش میکند جداره بزرگراه نواب را به عنوان یکی از شاخصترین نماهای شهری تهران در ابعاد مختلف کارکردی، هویتی و زیباییشناسی مورد بررسی قرار داده و ابعاد و ظرفیتهای مختلف آن را در شکلدهی به نمای شهر تهران تحلیل کند.
نمای شهر,بزرگراه درون شهری,تهران,بزرگراه نواب
http://www.manzar-sj.com/article_2242.html
http://www.manzar-sj.com/article_2242_a7e09f6aea45ab765e7284b9d27c189e.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
نماگرایی در پاریس؛ پارادوکس در مدیریت نمای شهری پاریس
86
90
FA
مریمالسادات
منصوری
پژوهشگر دکتری تاریخ فرهنگ و جامعه، دانشگاه پاریس 10
maryamansouri@gmail.com
پاریس یکی از جذابترین و توریستیترین شهرهای دنیاست. جذابیت پاریس تنها به بناها و نشانههای تاریخی و با ارزش آن نیست، بلکه خود شهر عامل جذب توریست به شمار میرود. وحدت فضا و مدیریت یکپارچه، این شهر را از سایر شهرهای توریستی متمایز میکند. فضاهای پیاده، مقیاسهای انسانی، توقفگاههای کناره رود سِن و نمایشهای خیابانی در شهر باعث شده تا پرسه زدن در خیابانها و مقابل ساختمانها از ورود به آنها خوشایندتر باشد. پاریس از دو بخش کاملاً متمایز تشکیل میشود : بخش سنتی و بخش مدرن. در پاریس سنتی، معماری یکپارچه، هماهنگ و تقریباً تکرنگ پاریسی<sup>1</sup> را شاهد هستیم حال آنکه پاریس مدرن دارای معماری بینالمللی است که در بسیاری از شهرهای اروپایی نظیر آن مشاهده میشود. در منظر و نمای شهر پاریس اما، قاطعیت مدیران پاریس در اعمال سیاست محافظهکارانه نگهداری نماهای شهری کاملاً پیداست. نفوذ مدرنیته و معماری امروز در مناطق مرکزی شهر نزدیک به صفر است. تنها رابط میان دو بخش شهر، رودخانه سن است که البته کنارههای آن هم، متناسب با بستر، در مکانهای متفاوت به صور مختلف ساماندهی شده است. این سیاست، میراث تاریخی شهر را به خوبی محافظت کرده و تمامی نوآوریها و «بینالمللیگریها» را به نقاط دورتر انتقال داده است. آیا این تفکیک حداکثری برای شهروندان پاریسی نیز همینقدر خوشایند است؟ این نوشتار در پی یافتن و تحلیل تأثیرات نهضت نماگرایی در منظر شهری پاریس امروز است و بدین منظور به مستندات موجود و مطالعات و نقدهای صورت گرفته به این نهضت استناد میکند.
پاریس,مدیریت نمای شهری,نهضت نماگرایی
http://www.manzar-sj.com/article_2243.html
http://www.manzar-sj.com/article_2243_7cf360f18ba19adf7766399f008f2242.pdf
پژوهشکدۀ هنر، معماری و شهرسازی نظر
منظر
2008-7446
2008-2169
4
20
2012
12
01
نمای شهری از آن کیست؟ مدیریت شهر یا ساکنان شهر؟
91
95
FA
بحث چگونگی کنترل و شکل دادن به نماهای شهری به ویژه در آنجا که بناهایی با مالکیت خصوصی نمای شهر را شکل میدهند، از مباحث مناقشه برانگیز در مدیریت منظر شهر به شمار میرود. سؤال اساسی تبیین دقیق جایگاه حقوقی بخش خصوصی به عنوان مالک و همچنین حقوق بخش عمومی (مدیریت شهر) به عنوان متولی این امر، در تصمیمگیری و کنترل نماهای شهری است.<br /> در این زمینه سه رویکرد متفاوت وجود دارد؛ نخست رویکردی که بخش عمومی و مدیریت شهر را مالک بلامنازع نماهای شهر میداند. رویکرد دوم، تمام اختیار و تصمیمگیری پیرامون نماهای شهری را تحت کنترل مالک بنا میداند. رویکرد سوم به تلفیق این دو و ایجاد تعادل میان حقوق عمومی و خصوصی میپردازد و تصور میکند که با اعمال خط میانه (در وسط یا متمایل به یکی از دو طرف) قادر به حل مسئله است. لکن در عمل این کار هرگز ممکن نشده و در هنگام اجرا دوباره به یکی از دو رویکرد اول و دوم بازگردانده میشود.<br /> به نظر میرسد معادلهای که نسبت میان حقوق خصوصی و حقوق عمومی را تعریف کند، الگوریتم سادهای نیست که تنها متغیرهای آن، کمیت این دو باشد؛ همانطور که در سه رویکرد فوق به نتیجه نرسیده است، بلکه هر دو رویکرد حقوق عمومی و حقوق خصوصی جایگاههایی دارند که حسب مورد باید به عنوان اصل شناخته شود. اما کجا و چگونه؟ این سؤال با صاحبنظران مختلف در میان گذاشته شد. برخی افراد که در این زمینه اظهار نظر مطبوعاتی بیشتری کردهاند و انتظار پاسخ تخصصی از آنها میرفت، از ارایة نظر خودداری کردند. لذا ویژهنامه منظر دیدگاه گروهی از صاحبنظران حوزههای مختلف دانشگاهی، حرفهای و مدیریتی داخل و خارج از کشور را به نحوی که به نقش دو متغیر حقوق خصوصی و حقوق عمومی در مدیریت نماهای شهری پرداخته باشد و احیاناً پیشنهادات جدید را برای طرح معادلة مذکور، جویا شد.
http://www.manzar-sj.com/article_2244.html
http://www.manzar-sj.com/article_2244_aeff130edb75e06f4c7e47ee7ff8a4cf.pdf