ORIGINAL_ARTICLE
منظر ایرانی، سرو جاویدان
http://www.manzar-sj.com/article_5033_106904adef21b4b42059e7ef7cc23c0b.pdf
2014-03-01
4
5
سید امیر
منصوری
amansoor@ut.ac.ir
1
استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
روند انتقال باغ ایرانی به هند
باغ ایرانی به گواهی تاریخ از قدیمیترین شیوههای منظرسازی بوده که حاصل تعامل فرهنگی، تاریخی و اقلیمی انسان و طبیعت است و توانسته به بهترین شیوه به آراستن فضاهای انسانی بپردازد. سرزمین ایران به عنوان خاستگاه جغرافیایی این هنر عظیم در مسیر توسعه خود و در دوران مختلف تاریخی گونههای مختلف باغ را از لحاظ کارکردی و کالبدی خلق کرده است. باغ ایرانی در طول تاریخ حیات خود سرمشق و الگویی برای باغسازی بسیاری از سرزمینهای دیگر بوده است. از بین گونههای مختلف باغ ایرانی به اقتضای ویژگیهای سرزمینی کشور مقصد، گونههای خاصی به آن سرزمینها برده شدهاند که با برخورداری از اصول مشترک میتوان آنها را در زیرگروه باغ ایرانی جای داد.
هندوستان از جمله سرزمینهایی است که هنر ایرانی از جمله باغسازی در آن رسوخ کرده به طوریکه باغ ایرانی برگیره بسیاری از باغهای منتسب به پهنه فرهنگی هندوستان است. این مقاله با روش تاریخی و توصیفیـ تحلیلی و مطالعه کتابخانهای و با بررسی نمونه موردی، روند راهیابی الگوهای اصیل باغ ایرانی به سرزمین هند را بررسی کرده و با شناسایی ویژگیهای باغهای احداثی بابر به عنوان حلقه اتصال باغهای ایرانی و باغهای هندی (از جمله باغ بابر در کابل)، به ذکر اشتراکات و افتراقات باغهای دو منطقه پرداخته است.
http://www.manzar-sj.com/article_5034_57dd7a2a3b03fe027cda64235b2991d8.pdf
2014-03-01
6
9
باغ ایرانی
باغهای هند
بابرشاه
باغ بابر
چارباغ
وحید
حیدر نتاج
v.nattaj@yahoo.com
1
دکتری معماری، استادیار گروه معماری، دانشگاه مازندران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقش شبکه آبی بر ساختار شهر بخارا
شهرهای مختلف سرزمین ایران با توجه به بستر و شرایط جغرافیایی و طبیعیشان از منابع آبی موجود به شیوههایی متفاوت بهره بردهاند. در اینمیان یکی از پیشرفتهترین و توسعهیافتهترین سیستمهای آبرسانی، شبکه آبی شهر بخارا است که امروز همچنان بقایای کالبدی اجزای آن یکی از مهمترین مؤلفههای شکلدهنده به منظر هسته تاریخی این شهر به شمار میرود. این نوشتار تلاش میکند با واسازی ساختار شهر و سیستم آبی، جنبههای مختلف پیوند فیزیکی شبکۀ آبی با ساختار شهر را به تفکیک شناسایی کند. شبکه آبی بخارا در ابتدای شکلگیری به عنوان سیستمی برای آبیاری اراضی ربض مورد استفاده قرار گرفته ولی با توسعه شهر به بیرون دیوار شارستان، ارتباطی دوسویه با توسعه شهر بخارا پیدا کرده است. نکته کلیدی که سیستم آبی بخارا را از سایر شهرهای حوزه سرزمینی ایران متمایز میکند و حضور آب را به یکی از مهمترین مؤلفههای منظر شهر تبدیل میکند، دستورالعملی است که به نحوه حضور اجزای سیستم آبی در شهر بخارا حاکم بوده و طی 10 قرن توسعه شهر در توسعه شبکه آبی همچنان دنبال میشده است. این دستورالعمل در دو حوزه زیباشناسی بصری و کالبدی ـ فضایی و نحوه مکانیابی مؤلفههای سیستم آبی در سطح شهر بخارا رعایت میشده است و موجب شده این سیستم و مؤلفههای آن در لایههای مختلف با ساختار فضایی، کارکردی، عملکردی و فعالیتی شهر پیوند داشته باشند. همین پیوند چندلایه با ساختار فیزیکی و عملکردی شهر سبب شد تا در مسیر برنامۀ مرمت و احیاء بافت تاریخی شهر بخارا به ویژه در دهۀ 90 میلادی، با اینکه تنها هشت حوض (از حدود 100 حوض) این سیستم باقی مانده و برنامه مرمت نیز به احیاء ابنیه و تکبناهای باارزش بافت استوار شده بود، این هشت حوض به صورت ضمنی و ناخواسته احیاء شوند و به واسطه زبان مشترک حاکم بر فضاسازی و ساخت کالبدیشان نقشی فعال در منظر تاریخی بخارا پیدا کنند.
http://www.manzar-sj.com/article_5058_1f06712c6291fcfc319565474a267a51.pdf
2014-03-01
10
15
بخارا
شبکه آبی
پیوند کالبدی
مرمت ضمنی
پیوند عملکردی
زیباییشناسی بصری
سید امیر
منصوری
amansoor@ut.ac.ir
1
استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
AUTHOR
آیدا
آل هاشمی
ayda_alehashemi@yahoo.com
2
پژوهشگر دکتری معماری، دانشگاه تهران
AUTHOR
محمد
جمشیدیان
mohammad.jamshidyan@gmail.
3
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مدیریت هدفمند نمای پنجم خیابان انقلاب اسلامی
درک رابطه میان اجزا با کلیت یک پدیده از دیرباز مورد توجه آدمی بوده و هست. عطش درک واقعیت از طریق خروج از حدود یک پدیده برای فهم کامل آن، از ابتدا در وجود انسانها وجود داشته است. ارضای این غریزه فطری چه در قالب امور متعالی و چه امور مادی، همواره لذتی بیپایان را برای انسان به ارمغان آورده است. از اینرو آدمی همواره در پی رسیدن به جایگاه یا نظرگاهی بوده که چه به لحاظ عینی و چه ذهنی به اطراف خود اشراف پیدا کند. منظر هوایی نظرگاهی است که از دریچه آسمان، فرصتی برای درک کامل و جامع یک پدیده فراهم میآورد و وسیلهای برای فهم صفتهای عالی و ابزاری قدرتمند در دستان رسانه برای جهتدهی به افکار عمومی است. برای رسیدن به درک کاملی از پدیدهها و رویدادهای عظیم اجتماعی نظیر انقلابهای مردمی، استفاده از منظر هوایی بهترین گزینه ممکن است. خیابان «انقلاب اسلامی» تهران به واسطه برخورداری از وزن ژئوپلیتیک1 بالای خود، قریب به سیوپنج سال است که به واسطه رسانه ملی خود را برای عموم مردم ایران و حتی جهان به نمایش میگذارد، تا آنجا که در جامعه جهانی کالبد این محور و حضور میلیونی مردم در این خیابان به عنوان نمایندهای از جامعه ایرانی قلمداد میشود. در صورتیکه نمای پنجم3 رهاشده و بامهای متروکه این محور کیفیت منظر هوایی آن را به شدت پایین آورده و ضروری است با مدیریت صحیح شاخصهای کمی و بهرهگیری از پیشینة قوی و کیفیتهای بالای مناظر هوایی در شهرهای سنتی ایران، خیابان انقلابی شایستهتر را به جامعه جهانی معرفی کرد.
http://www.manzar-sj.com/article_5037_01719f4f116305b587701939f1f17a1f.pdf
2014-03-01
16
19
منظر هوایی
نمای پنجم
خیابان انقلاب اسلامی
نظرگاه
منظر شهری
رامین
ضیاء شاکری،
ramin_shakeri_87@yahoo.com
1
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران
AUTHOR
شروین
گودرزیان
shervin.goodarzian@gmail.com
2
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) قزوین
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
شهر دوستدار کودک
با گسترش موج شهرنشینی در دنیا از سویی و افزونی جمعیت از سوی دیگر، کودکان در تحولات مدرن شهری نادیده گرفته میشوند و لزوم توجه به آنها در شهرها بیش از پیش احساس میشود. شهر یک واقعیت زنده و پویا است که نباید خود را بر کودک تحمیل کند بلکه باید متناسب با شخصیت او شکل گیرد. در زمینه ارتباط شهر با کودک، نظریات فراوانی وجود دارد که معتبرترین آنها «شهر دوستدار کودک» است که برای اولین بار در دهه 90 توسط یونیسف یا همان صندوق حمایت از کودکان ارائه شده است. در این طرح، وزن بیشتر نگاههای عملکردی و کالبدی به شهر بر نقش هویتی آن سایه افکنده است. این نوشتار بر آن است تا با رویکردی منظرین به تحلیل همه جانبه محیط شهری دوستدار کودک بپردازد و بعد فرهنگی و ذهنی آن را نیز قوام بخشد. منظر شهری دوستدار کودک، با نگاه عینی _ذهنی به پدیده شهر، مشارکت و نقش شهروندی کودکان را مبنا قرار داده و سه راهبرد توسعه زندگی پیاده، فعالیت در فضای جمعی شهری و طبیعتگرایی را در راستای افزایش نقش مشارکتی کودکان پیشنهاد میدهد. هر یک از این راهبردها، شامل سیاستها و اقداماتی است که به ایجاد حس هویت، امنیت، تعلق مکانی و لذت میانجامد و شهر را به سوی بستری برای برآوردن نیازهای مختلف کودک و رشد و پرورش همه جانبه او سوق میدهد.
http://www.manzar-sj.com/article_5038_a60b2b9182b65eda02c8df6dab5e7bec.pdf
2014-03-01
20
23
کودک
منظر شهری دوستدار کودک
زندگی پیاده
فضای جمعی
طبیعتگرایی
ژیلا
رجبی
zhrajabi84@yahoo.com
1
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران
AUTHOR
فرزانه
حاجی قاسمی
fr.hajighasemi@gmail.com
2
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مهیندخت اسدی : معماری به روایت فردوسی
http://www.manzar-sj.com/article_5039_2e9bd1ed35724bb5a38c0fe3603c1524.pdf
2014-03-01
24
25
گزارش : نفیسه
سیده
nafise86@gmail.com
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
طبیعت بکر در مقابل طبیعت مصنوع
http://www.manzar-sj.com/article_5040_2bb57e5340dce419dae011bad0fa540c.pdf
2014-03-01
26
27
مهسا
حبیبی
mahsa4habibi@gmail.com
1
کارشناس ارشد معماری منظر، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نخستین بیانیه انجمن علمی معماری منظر ایران
تأسیس انجمن علمی معماری منظر ایران در بهمنماه 1391 نقطه عطفی در جامعه علمی و حرفهای ایران در ارتباط با مقوله مکان و فضا بود. دستاوردهای نوین دانش بشر و رویکردهای نویافته او در مواجهه با محیط و پیرامون، علم منظر را پدید آورد که با سرعت خیرهکنندهای در جهان در حال رشد و توسعه است. همنشینی آن با علوم دیگر مستمراً زمینهها و رشتههای جدیدی را خلق میکند که هر یک نیازی از انسان فرهنگی امروز در قبال تنگناهای محیط زندگی او را برآورده میسازد. سال اول انجمن علمی معماری منظر ایران به تدوین اساسنامه، تنظیم مقدمات تشکیلات خود، استقرار نهادهای قانونی و آگاهیرسانی به دستاندرکاران مصروف شد. اینک در پایان نخستین سال فعالیت انجمن، بیانیه 10 نفر اعضای هیئت مؤسس در پاسخ به سؤال کلی ضرورت تشکیل انجمن از نظرگاههای مختلف در قالب یک بیانیه تحلیلی در اولین کنگره سالیانه انجمن علمی معماری منظر ایران در 21 اسفندماه 1392 تقدیم علاقهمندان میشود. امید که راه تعالی جامعه ایران با مشارکت جوانان و متخصصان این حوزه هر چه هموارتر و دستیافتنیتر شود.
http://www.manzar-sj.com/article_5057_f1d7374b03dbe051782227c13c830b6a.pdf
2014-03-01
28
35
ORIGINAL_ARTICLE
ضرورت نشر فرهنگ نوسازی شهری در ایران
http://www.manzar-sj.com/article_5055_c26e8ea482e005365e7510181ebfd73f.pdf
2014-03-01
36
36
محمد سعید
ایزدی
saeidizadi@gmail.com
1
مدیر عامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بیانیه تحلیلی ویژهنامه "رویکرد استراتژیک، ضرورت موفقیت نوسازی شهری"
نوسازی شهری در هر یک از بافتهای مشکلدار اعم از فرسوده، تاریخی، حاشیهنشینی و غیررسمی مسئلهای چندبعدی و پیچیده است که انتظار راه حل خطی و ساده برای آن نمیتوان داشت. علیرغم عزم سیاسی دولتهای مختلف در حل مشکل بافتهای مسئلهدار، موفقیت کمی در این زمینه حاصل شده است. در سه دهة اخیر، سرعت رشد بافتهای مشکلدار شهری در کشور بیشتر از نوسازی آنها بوده است. در نتیجه بحران ناشی از شکاف میان بافتهای مسئلهدار و متعارف شهری روز به روز دامنهدارتر میشود. در سالهای پس از جنگ و شروع فعالیتهای بازسازی، فضای توجه به نوسازی و بازسازی شهری در ایران توسعه یافت. وقوع زلزلههای پیدرپی در نقاط مختلف کشور، ضرورت نوسازی بافتهای فرسوده را بیش از پیش عیان ساخت. در این راستا شرکت عمران و بهسازی در وزارت مسکن و نوسازی شهری در بسیاری از شهرداریهای کشور تشکیل شد. ضرورت نوسازی فوری با تعیین مهلتهای غیرممکن در برنامههای توسعه کشور مورد تأیید قرار گرفت. در یک دهة گذشته، نوسازی شهری در کانون توجهات فعالیتهای عمران شهری بوده است. کتابهای زیادی درباره شیوه نوسازی و مداخله در بافتهای فرسوده منتشر شده و امروزه ایران با اخذ رویکردهای چندجانبه در زمره کشورهایی قرار میگیرد که ادبیات نوسازی را به نحو نسبتاً فنی میشناسد. با این همه نتایج روند نوسازی مقبول نیست. چرا؟ این پرسش با متخصصان در میان گذارده شد.
http://www.manzar-sj.com/article_5041_45b3cead40b2ac5a2bf862ae9588713a.pdf
2014-03-01
37
40
سید امیر
منصوری
amansoor@ut.ac.ir
1
استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
آسیبشناسی نوسازی شهری در ایران
نوسازی بافتهای فرسوده شهری در ایران، به دلیل گستردگی فرسودگی بافتها در سطح سرزمین و سانحهخیز بودن آن از اولویتهای اصلی برنامهریزی و مدیریت امروز کشور است. طی سالهای مدید، ضعف مدیریتی و اجرایی در نبود دانش مرتبط با نوسازی و ناشناخته بودن تجارب موفق در فضای اجتماعی و سیاسی کشور به تداوم رکود نوسازی منجر شده است. این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی، با تکیه بر تجارب میدانی، به آسیبشناسی و بررسی موانع و محدودیتهای عدم تحقق نوسازی بافتهای فرسوده شهری که عمدتاً شامل ساماننیافتگی و دید پروژهمحور در فضای نوسازی شهری و دید محدود و بخشینگر در شرایط فعلی کشور است، میپردازد. در جستجوی راهکارِِِِِِ برونرفت از وضع موجود، به رغم آنکه شهرهای کشور با پهنههای وسیعی از بافتهای فرسوده مواجه هستند، بزرگترین "فرصت" آنها همین بافتها است. از این روی اقتضا دارد پدیدة "نوسازی" به عنوان یک "ارزش استقراری و استمراری" مخاطبین خود را بشناسد، چراکه همین "فرصت بزرگ" چنانچه در اثر فقدان شناخت علل تأخیر در نوسازی و آسیبشناسی آن و اعمال مدیریتهای سلیقهای در اختیار مخاطبین حقیقی خویش قرار نگیرد، قطعاً در مسیر ضعف تحلیل به "ضد ارزش" و "تهدید" تبدیل خواهد شد. یافتههای این مطالعه نشان میدهد فرسودگی در شهر، مولود شرایط و سازمان حاکم بر شهر و توزیع نامناسب فرصتهای برابر در برخورداری از محیط زیست مناسب در هر یک از قطبهای توسعه شهری بوده و توقف روند آن و"نوسازی پیشرو و اثربخش" در گرو تغییرات کلان، در این گرایشها و کلیه بخشهای مرتبط است.
http://www.manzar-sj.com/article_5042_72c6b8111b61a0eb794d31a09a44db5e.pdf
2014-03-01
41
45
نوسازی
بافت فرسوده شهری
آسیبشناسی
ایران
علیرضا
عندلیب
a.andalib@srbiau.ac.ir
1
دکترای شهرسازی، دانشیار گروه شهرسازی و معماری، دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقش مقررات درتحقق نوسازی شهری
مجموعه قوانین، مقررات و رویههای قانونی مرتبط با نوسازی شهری را میتوان به عبارت ساده و مختصر «نظام حقوقی نوسازی شهری» نامید. در این مقاله اصطلاح نظام حقوقی نوسازی شهری به همین معنی مورد استفاده قرار گرفته است.
امروزه وجود سازوکارهای قانونی و حقوقی برای تمامی فعالیتهای اجتماعی به ویژه آن دسته از اقداماتی که با حقوق مردم سرو کار دارد به عنوان یکی از مؤلفههای انکارناپذیر فعالیتهای اجتماعی به شمار میآید. تمهید بستر قانونی و حقوقی لازم برای تحقق و پیادهسازی نوسازی شهری نیز از این قاعده مستثنی نیست.
متأسفانه برخی از متولیان امور در فعالیتها و اقدامات اجتماعی خود، معمولاً نگاه سختافزاری به موضوعات اجتماعی داشته و به صرف تأمین بودجه، ابزارها و وسایل مورد نیاز، نیروی انسانی و حداکثر با انجام مطالعات اجتماعی و امکانسنجی متداول، عملیات اجرایی مربوط به طرحها و اقدامات اجتماعی را بدون توجه به ظرفیتهای حقوقی و محدودیتهای قانونی آغاز میکنند. این عادت که متأسفانه در برخی از حوزهها تبدیل به رویه شده است، آثار و تبعات بسیار زیانباری را برای مردم و دستاندرکاران اجرای طرحها در پی داشته و خواهد داشت.
طرحهای نوسازی شهری علاوه بر پیوستهای رایج فعلی، به طور اساسی نیازمند پیوستهای حقوقی و قانونی هستند. این پیوستها باید با توجه به امکانات و مجوزهای قانونی از یک سو و از سوی دیگر با رعایت محدودیتها و ممنوعیتهای حقوقی تهیه و تنظیم شود تا پشتوانه حقوقی و قانونی لازم برای اجرای طرح و نیز حمایتهای قانونی لازم برای مجریان را فراهم سازد. تحقق چنین ویژگی در پیوستهای حقوقی و قانونی نیازمند آن است که پیوستهای مذکور توسط حقوقدانان آشنا به مقوله نوسازی شهری تهیه و ارایه شود.
http://www.manzar-sj.com/article_5043_e9e60a239b3aa96635130bea6ffec452.pdf
2014-03-01
46
48
نوسازی شهری
مشارکت شهروندان
نظام حقوقی
حقوق و مقررات
مشیتاله
نوروزی
dr.mnorouzi@yahoo.com
1
دکتری حقوق خصوصی، استادیار گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه جامع امام حسین (ع)
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
چرایی پیدایش و گسترش بافتهای فرسوده
فرسودگی بافتهای شهری یکی از معضلاتی است که از گذشتههای دور شاهد آن هستیم، اما در چند دهة اخیر، ابعاد گستردهتری پیدا کرده است. اقدامات گوناگونی که به صورت نوسازی بافتهای فرسوده شهری در جهان و از جمله در ایران صورت گرفته است، نتایج ناموفق یا با موفقیت کمتری داشته است. اینکه "فرسودگی چیست؟" و "نوسازی بافتهای فرسوده به چه معنی است؟" پرسشهایی است که همواره پیش روی پژوهشگران بوده است. مطالعات نشان میدهد اقداماتی که تاکنون انجام شده است، نتوانسته نیازهای نوسازی بافتهای فرسوده شهری را پاسخ گوید.
هدف این مقاله، به چالش کشیدن مسایل مربوط به فرسودگی و نوسازی و کوشش در جهت یافتن پاسخ پرسشهای مطرح شده در بالا است. با دید انتقادی به رویکردهایی که تاکنون نسبت به فرسودگی و نوسازی بافتهای شهری ارایه و به آنها عمل شده است، این مسئله بیش از پیش عیان میشود که درک درستی از فرسودگی و نوسازی وجود ندارد.
نتایج حاصل از پژوهش چندساله که بخشی از آن در این مقاله بیان شده، نشان میدهد هم پدیدة فرسودگی و هم برنامه نوسازی نیازمند تغییر روش و نگرش از تفکر جزءنگر به تفکر کلنگر است تا درک درستی از نوسازی حاصل شده و اقدامات صورت گرفته مفید واقع شود. در این رابطه، "فرسودگی" را پدیدهای بسیار پیچیده میدانیم که برحسب شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی یک جامعه تغییر میکند. "نوسازی" نیز به عنوان برنامه پیشگیری، کاهش اثرات و بازگرداندن بافت شهری فرسوده به حالت کارآمد، در صورتی شناخته میشود که ترمیم شبکههای آسیبدیده اجتماعی و اقتصادی و برقراری مجدد جریانهای قطع شده را انجام دهد.
http://www.manzar-sj.com/article_5044_291285dfa6e83ac4975c3f36779c2d65.pdf
2014-03-01
49
53
نوسازی
بافتهای فرسوده
عوامل اجتماعی
عوامل اقتصادی
نگرش سیستمی
توسعه یکپارچه و پایدار
شریف
مطوف
sm_1332@yahoo.com
1
دکترای برنامهریزی شهری، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
راهکارهای مؤثر بر افزایش هویت، نظارت و امنیت اجتماعی در نوسازی بافتهای فرسوده شهری
مداخله دربافتهای فرسوده شهری در ایران با رویکرد کاهش آسیبپذیری در مقابل مخاطرات طبیعی برنامهریزی شده است؛ برهمین اساس شاخصهای شناسایی این محدودهها مبتنی بر ویژگیهای کالبدی است و اقدامات نیز با محوریت تخریب و نوسازی توسط مردم و حمایت دولت و شهرداریها صورت میگیرد. براساس رویکردهای موجود برنامهریزی و اجرا، حداقل دو تغییر در شرایط موجود انتظار میرود : بهبود شرایط مسکن و تأمین خدمات مورد نیاز. با توجه به غلبه سکونت در وضع موجود، برنامههای نوسازی مسکن دارای دامنه و ابعاد گستردهتری است. در خصوص ساخت مسکن نیز با وجود امکان به کارگیری رویکردهای مختلف در افزایش ایمنی مسکن در مقابل زلزله (بهسازی، مقاومسازی و ...)، روش تخریب و نوسازی مجدد از شرایط مهیاتر و حمایتهای مشخصی در قوانین و ضوابط برخوردار است.
تخریب و ساخت مجدد مسکن در بافتهای فرسوده با انگیزههای اقتصادی صورت گرفته و منجر به ایجاد واحدهای مسکونی جدید میشود. همچنین ضوابط طرحهای شهری نیز، تغییراتی را در سایر شرایط از قبیل عرض گذر ایجاد میکند. در نتیجه این احتمال وجود دارد که در اثر نوسازی، شاخصهایی همچون هویت، نظارت و امنیت دستخوش تغییر شود. این نوشتار در جستجوی پاسخ به این سؤال است که آیا میتوان با به کارگیری روشها و ضوابطی، سطح شاخصهای اجتماعی را در فرایند نوسازی بهبود بخشید؟
مشارکت به معنای سهیم شدن ذینفعان در فرایند برنامهریزی و اقدام است. از آنجا که نوسازی توسط مالکان و با مشارکت سرمایهگذاران و سازندگان خصوصی صورت میگیرد و دولت و شهرداریها از طریق سیاستهای تشویقی از این فرایند حمایت میکنند، در فرایند ساخت مسکن این موضوع به عنوان عامل ثابت در نظر گرفته میشود.
هویت به مفهوم امکان بازشناسی یک مکان از مکانهای دیگر و در قالب هویت فردی و اجتماعی قابل تبیین است. در بافتهای فرسوده، برخی فعالیتهای اجتماعی در سطح واحدهای همسایگی و محله صورت میگیرد و هویت خاصی را ایجاد میکند. این فعالیتها در فضاهای نیمهعمومی و نیمهخصوصی همچون کوچه و حیاط اتفاق میافتد. در فرایند نوسازی به دلیل از بین رفتن حیاط و تبدیل الگوی سکونت مستقل به آپارتماننشینی و همچنین تعریض گذر و حضور بیشتر خودرو و کاهش ارتباط آن با پیاده، فعالیتهای هویتبخش نیازمند بستر جدیدی برای تداوم است.
نظارت اجتماعی منجر به حق استفاده آزادانه و امکان تغییر در فضا میشود. در بافتهای فرسوده به دلیل سلسلهمراتب قوی در فضاهای عمومی، امکان نظارت اجتماعی بیشتری وجود دارد. همچنین به خاطر انسجام گروههای ساکن، نظارت بر رفتار، شکل قویتری دارد.
شاخصهای متعددی برای سنجش امنیت در فضای شهری وجود دارد. میتوان به مواردی همچون چشمان خیابان، اختلاط کاربریها و فضاهای پویا اشاره کرد. همچنین امنیت ناشی از نبود مخاطرات طبیعی نیز قابل اشاره است که در بافتهای فرسوده در سطح بسیار پایینی قرار دارد.
در فرایند نوسازی (تخریب و نوسازی توسط ساکنان)، امنیت ناشی از نبود تهدیدات محیطی افزایش پیدا کرده و مشارکت ساکنان سبب حفظ و ارتقای شاخصهای نظارت اجتماعی میشود. پیشبینی فضاهای باز همگانی به عنوان بستر تعامل اجتماعی میتواند هویت، نظارت و امنیت بافت را افزایش دهد. تقویت نهادهای محلی نیز باعث افزایش نظارت اجتماعی میشود.
http://www.manzar-sj.com/article_5045_191f378d68632c3342c44c60af5e73dd.pdf
2014-03-01
54
58
بافتهای فرسوده شهری
نوسازی
مشارکت
هویت
نظارت
امنیت
کاوه
حاجی علیاکبری
kaveh_haa@yahoo.com
1
کارشناس ارشد معماری، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سیاست شهری، نوسازی شهری، برابری سرزمینی : ماهیت مسئله چیست؟
در وجود «مشکل حومهها» شکی نیست. از همین زاویه است که مجتمعهای بزرگ (Grandes ensembles)، از سالهای اولیه دهه ۷۰ میلادی در مطبوعات و مباحث سیاسی مورد گفتگو قرارگرفتهاند تا ضرورت طرح یک سیاست شهری برای حل این معضل را توجیه کنند. اما ماهیت این مسئله چیست؟ مشکلات عمومی واقعیات عینی نیستند، بلکه محصول ساختارهای اجتماعی و سیاسی هستند که از تعاملات پیچیده میان عوامل متعدد شامل نهادها، گروههای ذینفع و جنبشهای اجتماعی حاصل شدهاند. یک واقعیت اجتماعی، تنها در نتیجه یک فرایند فشرده سهگانه "نامگذاری، سرزنش (مقصر شناختن)، ادعا" است که تبدیل به یک مشکل عمومی میشود : نامگذاری تشخیص مشکل است، سرزنش، شناسایی علل مشکل ذکر شده و یا مقصرانی است که بتوان مشکل را به آنها نسبت داد و ادعا تدوین و انتشار برنامههای دادخواهیِ اصلاح و درمان است. برای اتخاذ سیاست شهری از ابتدا حالتهای متعدد و رقابتکنندهای از مشکل مطرح وجود دارد که هریک جهتگیریهای استراتژیک و اقدامات جداگانهای را سبب میشود. بحثهای مربوط به ماهیت مشکل و راهحلهای ممکن آن در حیطه فضای عمومی، بعد از تصویب قانون هدایت و برنامهریزی برای شهر و نوسازی شهری ۲۰۰۳ (معروف به قانون بُرلو) تقریباً به طور کامل از بین رفتند. نه سال بعد، با از هم پاشیدن ِتوهم یک راه حل کاملاً برنامهریزی شده، از سرگیری بحث ممکن و حتی ضروری میشود. این مقاله در این چشمانداز و با دو هدف ارایه میشود : روشن شدن رویکردهای مختلف به «مشکل محلهها» و پیشنهاد ابزارهای اقدام عمومی.
http://www.manzar-sj.com/article_5059_a1aaed417f96958ca7979ec09f29d23e.pdf
2014-03-01
59
63
سیاست شهری
برابری سرزمینی
نوسازی شهری
محلات
سیده نفیسه
موسویان
nafisehmousavian@gmail.com
1
کارشناس ارشد معماری، مدرسه معماری لاویلت، پاریس.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
سبقت نوسازی از فرسودگی
بیش از یک دهه است که نوسازی شهری به عنوان یکی از موضوعات مهم پیش روی مدیریت شهری ایران است. کتابها و مقالات زیادی در این زمینه نوشته شده و اقدامات فراوانی جهت نوسازی بافتهای فرسوده صورت گرفته است. در این میان علیرغم حجم زیاد برنامههایی که نوسازی شهری را هدف خود قرار دادهاند، شکاف بین روند رشد بافتهای فرسوده و نوسازی این بافتها، که از طریق مدیریت شهری و سازمانهای دولتی انجام میشود، در حال افزایش است و شاهد رقابت نفسگیر دو جریان فرسودگی و نوسازی هستیم ولی همچنان سرعت رشد فرسودگی از اقدامات نوسازی بیشتر است. این میزگرد به بحث پیرامون علت این جریان اختصاص یافت. در این میزگرد آقایان دکتر محمد سعید ایزدی، مدیر عامل شرکت عمران و بهسازی، دکتر فریبرز رئیسدانا متخصص اقتصاد و دکتر سید امیر منصوری سردبیر مجله در دو بخش به بحث درباره موضوع پرداختند
http://www.manzar-sj.com/article_5060_4df92113572dd2cbdfffd2466237d9e8.pdf
2014-03-01
64
67
ریحانه
حجتی
reyhane.hojjati@yahoo.com
1
AUTHOR