ORIGINAL_ARTICLE
آیههای دوا و شفا
در غرب پیش از رنسانس، تنها باغهای مثمر با گیاهان دارویی و اغلب در جوار صومعهها برپا میشدند. رهبانیت و دوری از مظاهر جذاب دنیا که شعار مسیحیت قرون وسطی بود، مانع از آن بود تا باغ به عنوان یک محصول فرهنگی و ذهنی در آن سرزمین به حساب آید. در این تفکر، زمین و هرچه در آن بود، رقیبی برای فهم حقیقت و ماوراء طبیعت بود. پرهیز از طبیعت موجب شد باغ برای گروه گیاهان دارویی پدید آید. در نتیجه باغ از یک سو محصول و از سوی دیگر موجد گیاهان دارویی بود. سازندگان باغ، که از طرحهای هندسی برای تقسیمبندی عرصه آن استفاده میکردند تا کرتهای بیشتر و مناسبتری برای کشت به دست آورند، درصدد برنیامدند تا به نظم باغهای خود بعد جدیدی اضافه کنند. از اینرو موضوع قابل بررسی در این باغها به انواع گیاهان، خواص و روشهای کشت آنها محدود میشد. در مقابل، در دنیای شرق باستان، ضمن آنکه دانشهای مربوط به گیاهان و خواص سلامت آنها رایجتر و پیشرفتهتر بود، باغ محصولی فرهنگی به حساب میآمد؛ زیرا زمین در پیوندی وثیق با آسمان به سر میبرد و همراهی زمین و زمینیها برای دستیابی به آسمان و مواهب آن، شرط لازم شناخته میشد.تمنای حقیقت و عالم بالا، آنچنانکه در ذهن شرقیها تعریف میشد، موجد باغ، و عناصر طبیعت از جمله گیاهان، ابزار آن بودند. در این نگاه، محصول باغ، آرامش و حال آن فرصتی برای دستیابی به عوالم برتر بود. این نگاه در جهان اسلام نیز با اندکی تفاوت رواج داشت. در سرزمینهای شرقی، خواه در چین با آیینهای تائو و شینتو، یا هند با هندوئیسم و ممالک اسلامی، طبیعت و عناصر آن از جمله گیاه، عنصر واسط و ابزاری برای لمس حقیقت شناخته میشود. از اینرو معابد تائو در دل طبیعت و معبد هندوها در زیر درختان و معبد مسلمانان، مسجد، در طبیعتی بیآلایش و منزه از الحاقات و افزودههای انسانی برپا میشود.مبادله فرهنگها در طول تاریخ و عرض جغرافیا موجب شد تدریجاً مفاهیم به دست آمده در یک فرهنگ به عنوان عنصر منظر به فرهنگ دیگر نیز رسوخ کند.گیاهان مقدس از آن جمله است که اگرچه در اندیشه اسلام نمیتواند واسطه فیض الهی باشد، اما به قرینه پذیرش ادیان باستانی ایرانیان و همچنین باورهای عامیانه سرزمینهای مجاور با اندکی تسامح، نشانه توسل به اولیایی قرار میگیرد که به صراحت قرآن میتوانند برای شفاعت اذن خداوند را داشته باشند. از اینروست که در سرزمین اسلامی ایران، درختان زیادی در مقابر مقدس و مکانهای آئینی دیده میشود که به نشانه توسل به اولیاء دین، مورد رجوع عامه هستند و به نشانه پیوند معنوی و قرار ذهنی با او، برای رسانیدن پیام به مرجع مطلوب، گرهای بر شاخسار آن میزنند. اینچنین باغ شفابخش از پهنهای کالبدی به سیستمی غینی-ذهنی با بازیگری و نقشآفرینی گیاهان و سایر عناصر طبیعت بدل میشود که به آدمیان هم شفای جسمی میدهد هم سلامت روحی.
http://www.manzar-sj.com/article_55188_67e6dcc0edcc25fee8ff1a8a184cdce5.pdf
2017-05-22
3
3
دوا
شفا
سید امیر
منصوری
amansoor@ut.ac.ir
1
استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اهمیت آب و عناصر آبی در باغ ایرانی
موضوع این پژوهش بررسی نقش آب در شکلگیری عناصر معماری، به ویژه فضاهای مرتبط با آب در باغها است. هدف این تحقیق از یکسو طبقهبندی و تعریف انواع عناصر و فضاهای مرتبط با آب و به ویژه حوض در باغها و از سوی دیگر بررسی اشکال مختلف آنها است. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی است، دادهها نخست طبقهبندی و مقایسه و سپس تحلیل شدهاند. مبانی نظری تحقیق بر این نکته استوار است که از یکسو پدیدههای محیطی و اقلیمی و از سوی دیگر ویژگیهای کارکردی باغها و مفاهیم فرهنگی آب، نقش مهمی در چگونگی شکلگیری عناصر آبی و به ویژه حوضها داشته است. نتایج تحقیق نشان میدهد آب نقش اصلی در شکلگیری باغ در نواحی گرم و خشک داشته است و حوض مهمترین عنصر آبی است که به شکلهای بسیار متنوعی در طراحی و ساخت باغها مورد استفاده قرار میگرفته است. مفاهیم فرهنگی آب در جهان اسلام و به ویژه در ایران نیز در چگونگی شکلگیری کالبدی و موقعیت بعضی از حوضها نقش داشته است. به نظر میرسد یکی از مهمترین و مقدسترین نقشهای عناصر آبی مربوط به حوض بوده ولی از دوره قاجار نوعی سنتشکنی در این زمینه آغاز شده است. از این دوره در بسیاری از موارد جنبههای تزئینی و فانتزی آب بر جنبههای نمادین آن فزونی گرفته است.
http://www.manzar-sj.com/article_55189_84693e5a9e31382f72efd2cee0202781.pdf
2017-05-22
6
19
باغ
عناصر و فضاهای آبی
حوض
حوضخانه
آبگیر
حسین
سلطانزاده
h72soltanzadeh@gmail.com
1
دانشگاه آزاد، واحد تهران مرکزی
LEAD_AUTHOR
علیرضا
سلطانزاده
2
دانشگاه تهران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مفهوم شفابخشی در ایران
منظر شفابخش به عنوان یکی از موضوعات حوزه معماری منظر مطرح است. مطالعات انجامشده در غرب نشان از رویکردهای خاص نظریهپردازان غربی در خصوص منظر بیمارستانی، منظر شفابخش و نگرشهای نوین درباره به کارگیری طبیعت و عناصر آن در ساخت منظر بیمارستانی و درمانی دارد. اما نگاهی به فضاهای امروز درمانی در ایران گویای تفاوت اساسی در نگرش مردم و فرهنگ عمومی نسبت به فضای بیمارستان است؛ چنانچه این تفاوت فرهنگی و نگرشی، منظری متفاوت از بیمارستانهای غربی را نشان میدهد.بهطوریکه در این پژوهش مفاهیم بازخوانیشده در محوطه بیمارستان مورد مطالعه نشان از وجود مفاهیم نوینی دارد که به هیچ وجه در بیمارستانهای غربی دیده نمیشود؛ مفاهیمی مانند روابط همراهان بیمار و ملاقاتکنندگان در بیمارستان که مطابق فرهنگ ایرانی است. همچنین مفاهیمی همچون سکونت و حکمت که ناشی از نگاه خاص ایرانیان به مفهوم بیمارستان است. این پژوهش از طریق مطالعه کتابخانهای درخصوص تاریخ بیمارستان و طب در ایران و غرب، با برداشتهای محلی و مصاحبه به شکل پرسشنامه در محوطه بیمارستان امام خمینی تهران به اهمیت و رابطه مستقیم مناظر شفابخش در محیطهای بیمارستانی با ویژگیهای فرهنگی و بومی هر سرزمین و بازخوانی تفاوت اساسی مفهوم شفا در ایران و غرب به شکل اجمالی پرداخته است.
http://www.manzar-sj.com/article_55190_a1706df7a069e4fff096156f71af078b.pdf
2017-05-22
20
31
باغهای شفابخش
منظر بیمارستانی
محوطه بیمارستان
منظر درمانی
مفهوم شفابخشی
مریم
زاهدی
zahedi.cactux@gmail.com
1
دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین
AUTHOR
سید امیر
منصوری
amansoor@ut.ac.ir
2
استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
AUTHOR
محمدمهدی
سنماری
mehdisenemari@yahoo.com
3
دانشگاه بینالمللی امام خمینی، قزوین
AUTHOR
محمد مهدی
ضرابی
mehdimzz@gmail.com
4
دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره). قزوین. ایران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
منظر شفابخش
در دنیای مدرن که اکثر فضاهای درمانی تنها به تکنولوژی و پیشرفتِ متدهای پزشکی متکی است، طبیعت و نقش آن به عنوان عاملی مؤثر بر درمان و سلامتی انسان کمتر مورد توجه قرار گرفته و در نتیجه محوطه بیمارستانها به فضاهایی خشک و بیروح تبدیل شده است. پروژه بیمارستان فیونا استنلی در غرب استرالیا، یکی از نمونههای موفق در طراحی منظر با رویکرد شفابخش در استرالیا به شمار میآید. این مقاله درصدد معرفی تحلیلی و تبیین رویکردهای حاکم بر طراحی یکی از بزرگترین و مهمترین پروژههای استرالیا است. برای تهیه آن به منابع مختلف ازجمله مقالات درزمینه طراحی فضاهای درمانی و شفابخش، استناد شده است. در بررسی این پروژه این سؤال مطرح میشود که مهمترین ویژگیهای منظر شفابخش که در بیمارستان فیونا استنلی به عنوان یک نمونه موفق و معاصر وجود دارد، چیست؟ راهکارها در طراحی و ایجاد منظر شفابخش در این مجموعه فراتر از یک ایده فرمالیستی و صرفاً توجه به ویژگیهای عینی سایت است و ظرفیت آن را دارد به عنوان یک ایده منظرین واحد در نظر گرفته شود. این امر موجب ایجاد بستری مناسب برای همزیستی سازگار بین زندگی انسان و دیگر گونههای حیاتی میشود که همه از منابع مشترکی برای ادامه حیات خود استفاده میکنند. در این پروژه برای ایجاد منظری شفابخش، با توجه به ویژگیهای زمینه و الگوی رفتاری انسانها، منظر به عنوان یک رویکرد کلنگر، در طراحی و برنامهریزی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین اقداماتی مانند تعریف مقیاس انسانی برای فضاها، ایجاد فضاهای یکپارچه و متنوع، منظر بومی آشنا با استفاده از طراحیهای مفهومی و چشماندازهای طبیعی، ساختار کلی بیمارستان فیونا استنلی را شکل داده است. تجربههای تاریخی نیز نشان میدهد طبیعت سبز، نور خورشید و هوای تازه از ملزومات شفابخشی در محیطهای درمانی محسوب میشود. به همین دلیل یکی از راهکارهای مهم در راستای ارتقاء کیفیت محیط مراکز درمانی، ایجاد ارتباط بیمار با طبیعت است.
http://www.manzar-sj.com/article_55191_64e95943ea8d9e3821bd60497a610b0b.pdf
2017-05-22
32
47
بیمارستان فیونا استنلی
منظر شفابخش
محوطه بیمارستان
اکولوژی
باغ شفابخش
اناهیتا
مدرک
anahita.modrek@gmail.com
1
دانشگاه بین المللی امام خمینی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
منظر محوطه بیمارستان: تداوم درمان
رویکردهای نوین در حل مسائل و مشکلات موجود در بخش درمان، سبب ورود سایر علوم مکمل به خصوص معماری منظر به این بخش شده است. امروزه در اغلب کشورهای پیشرفته، محوطههای بیمارستانی به عنوان بخشی از فرایند درمان مورد توجه ویژه قرار گرفتهاند و دیگر مانند گذشته تنها به عنوان فضای منفی باقیمانده در میان ساختمانها نیستند. با تزریق نقش درمانی به محوطهها، مجموعه ساختمانها و محوطه بیمارستانها به عنوان فضاهایی مکمل در جهت تأمین اهداف درمانی بیمارستان ایفای نقش میکنند. با بررسی مشکلات بیمارستانهای موجود و محوطههای آنها سؤالاتی مطرح میشود، ازجمله آنکه ابعاد طراحی منظر محوطههای درمانی چیست؟ محوطههای بیمارستانی کشورهای توسعهیافته با چه رویکردی طراحی میشوند؟ تحقیقات نشان میدهد قرارگیری در طبیعت و تعامل با آن تا حد بسیار زیادی سلامت روان بیماران را ارتقا میدهد. همچنین فضایی مناسب برای استراحت و تعامل کارکنان فراهم میکند که میتواند موجب کاهش خطاهای پزشکی شود. در این مطالعه ویژگیهای عملکردی منظر محوطههای درمانی شفابخش مورد مطالعه قرار گرفته است و بیمارستان امام خمینی به عنوان نمونه موردی داخلی و بیمارستان سیدنی و لوئیز اسکنازی در کشور آمریکا به عنوان نمونه خارجی بررسیشدهاند. در پایان چنین نتیجه گرفته میشود که توجه به محوطههای بیمارستانی و طراحی آنها به عنوان فضای مهم در روند درمان باید در دستور کار مسئولین کشور قرار گیرد و با اعمال ابعاد شفابخشی محوطههای درمانی، مطلوبیت عملکردی آنها به حداکثر برسد.
http://www.manzar-sj.com/article_55192_2fa271530a8b4a900369ea371428548a.pdf
2017-05-22
48
59
باغ شفابخش
منظر درمانی
تعاملات اجتماعی
طراحی محوطه بیمارستانی
سارا
گلستانی
sr.golestani@gmail.com
1
مهندسین مشاور پژوهشکده نظر
AUTHOR
آرش
زاهدان
azahedan@yahoo.com
2
مهندسین مشاور پژوهشکده نظر
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
باغهای درمانی
«کلر کوپرمارکوس» (Clare Cooper Marcos) در کتاب مناظر درمانی، رویکرد مبتنیبر شواهد به طراحی باغهای شفابخش و فضاهای بازِ احیاگر، ویژگیهایی برای مراکز درمانی با رویکرد طراحی مبتنیبر شواهد و در ارتباط با محیطهای طبیعی برمیشمرد. این ویژگیها شامل اهمیت دادن به سالمندان، کودکان، بیماران ناتوان ذهنی و جانبازان و آسیبدیدگان جنگی، اهمیت طراحی مشارکتی، مهیا کردن تجهیزات رفاهی در باغسازی و محوطهسازی، اهمیت باغها در حل مشکلات اجتماعی همچون طلاق و بیخانمانی، لزوم توجه به توانبخشی بیماران، در نظرگرفتن تفاوتها و مزیتهای منظر نرم و استفاده کاربردی از انواع منظر نرم و سخت، جنبه عمومی بودن و چندمنظورگی باغهای شفابخش، و در نهایت امکان انجام عمل باغبانی به عنوان یک درمان است. بر این اساس در مقاله حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی پس از ارائه تاریخچهای از باغهای شفابخش و مناظر درمانی به ارائه نمونههایی از منابع مشابه و تشریح نظریات کوپرمارکوس در زمینه باغهای درمانی پرداخته شده است؛ با توجه به اینکه کتاب مناظر درمانی یکی از جامعترین و معتبرترین راهنماها برای طراحی باغهای شفابخش و فضاهای باز در زمینه مراکز درمانی است، نتایج این نوشتار منبعی پراهمیت برای معماران منظر و برنامهریزان، مدیران و سرمایهگذاران حوزه درمان جهت دستیابی به ویژگیهای کیفی در طراحی و ساخت مراکز درمانی محسوب میشود.
http://www.manzar-sj.com/article_55193_d0289f72075e129d3a223129f66a7226.pdf
2017-05-22
60
69
مناظر درمانی
کلر کوپرمارکوس
باغهای درمانی
رویکرد مبتنی بر شواهد
زهرا
پورسلیمان امیری
z.poursoleiman@nazar.ac.ir
1
پژوهشکده نظر
LEAD_AUTHOR
پویان
رشتی محمد
puyan.rashti@gmail.com
2
مهندسین مشاور سپیدار سبز روناش
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
پنجرهای رو به بهبودی
در یک بیمارستان حومه پنسیلوانیا، بین سالهای1972 تا 1981 میلادی ، شرایط محیط بستری بیماران، بعد از عمل جراحی کیسه صفرا مورد بررسی قرار گرفت، تا احتمال تأثیر منظر طبیعی آن سوی پنجره اتاق بستری بر بهبودی بیمار مشخص شود. نتیجه پژوهش نشان داد زمان بستری 23 بیماری که بعد از جراحی در اتاقی با پنجره رو به منظر طبیعی بستری شده بودند، کوتاهتر بود و پرستاران نسبت به آه و ناله آنها در طول مدت بستری کمتر گزارش داده بودند. همچنین استفاده از مسکن قوی برای تسکین درد این بیماران کمتر از 23 بیمارِ بستریشده در اتاقهای مشابه اما با پنجره رو به ساختمان آجری، بوده است.
http://www.manzar-sj.com/article_55194_f65adfa0bca158acd7116e845bf45877.pdf
2017-05-22
70
73
منظر درمانی
چشمانداز پشت پنجره
بهبودی
علی
شرقی
sharghi@srttu.edu
1
دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
AUTHOR